Tímarit Máls og menningar - 01.12.1972, Blaðsíða 80

Tímarit Máls og menningar
inní stéttina. Hann reyndi oft að upphefja sig sem sósíalista í okkar augum
með því að segja okkur frá kynnum sínum af ýmsum frammámönnum í
flokknum, en með þeim drakk hann stundum brennivín. Allar verkuðu þær
sögur á mig sem hégómaskapur hrærður saman við slæma samvisku. Og
ekki óx virðing mín fyrir flokknum við þessa kynningu. Þarna var ég í tæp
tvö ár og sagði þá upp og kom mér á betri stað og þrifalegri, enda allsstaðar
hægt að fá vinnu um þessar mundir. Þá fannst honum einsog ég hefði svikið
sig, sjálfan flokksbróður sinn, því hann hafði ekki mikla von um að fá
annan mann í þær boddíviðgerðir sem ég var nú orðinn nokkuð sérhæfður í.
En auðvitað leit ég á hann sem hvern annan smákapítalista og skipti mig
engu hvort hann þóttist vera sósíalisti eða ekki.
Stundum getur maður ekki komist hjá því að kenna ofurlítið í brjósti um
þessa smáatvinnurekendur. Ekki vegna þess hvað þetta er oft mikið bras
hjá þeim, heldur vegna þess hvað þessir menn virðast eiga erfitt með að
læra af reynslunni, hvernig þeir halda dauðahaldi í sína smáborgaralegu
blekkingu hvað sem á dynur. Þegar ég var hættur að þjóna undir félaga
minn úr flokknum, réð ég mig hjá manni sem hafði skoðanir meir í sam-
ræmi við þjóðfélagslega stöðu sína en hinn. Hann var klára ihald og fór
ekkert í launkofa með það. Prýðiskall að mörgu leyti og borgaði alltaf það
sem upp var sett. Við deildum oft um pólitík og hnikaði hvorugur hinum.
Ég vissi vel að fyrirtækið barðist í bökkum einsog mörg smáverkstæði
önnur; þróunin hefur verið sú, að stórfyrirtækin gleypa og drepa þau litlu.
En þó hann hafi vafalaust fundið hvert stefndi, þá var einsog hann héldi
áfram að telja sér trú um að sér væru allir vegir færir. Hann var dauða-
dæmdur smáborgari, en gerði sér ennþá vonir um að verða stórborgari.
Þegar ég fór að reyna að útskýra fyrir honum þróun kapítalismans, minnt-
ist á tilhneigingar einokunarauðvaldsins og tók olíufélögin sem dæmi, þá
sagði hann að það væri skerðing á persónufrelsi einstaklingsins að leyfa
ekki þrem aðilum að selja olíu á sama verði. Og varð þessari moggaspeki
ekki haggað. Ævinlega var hann að dásama viðreisnarstjórnina, sem hann
taldi mikla blessun fyrir land og lýð. En það var nú samt þessi sama stjórn
sem drap hann. Fyrirtækið fór á hausinn. Persónufrelsi einstaklingsins var
ekki meira en það. Síðan keyrir hann sendiferðabíl og tekur ljósmyndir
í frístundum.
Þá fór ég á verkstæði suðurá Kópavogshálsi. Þar vann ég með manni
sem mér þótti nú heldur en ekki fróðlegt að stúdera. Það er kannski ofsagt
að hann hafi verið kommúnistahatari, en hann hafði aldrei lesið neitt nema
222