Tímarit Máls og menningar - 01.12.1972, Blaðsíða 139

Gerpla
staða. Framar öðru er hún hernaðarsaga með miklu vopnabraki, lýsingum
á bardögiun, vopnabúnaði og hermennsku, framgöngu í orustum, morðvíg-
um herkonunga og málaliðs þeirra, norrænna víkinga. Er af nógiun dæmum
að taka í bókinni um grimmdarverk þeirra og bardagaaðferðir þar sem
heita má að hún sé samfelld ákæra. Um Þorkel konúng háva er hann sækir
að Kantaraborg segir: „Og með því að þar var helsti fámennur borgara-
lýður til varnar, en víkingar komnir við tvö hundruð skipa tólfræð, þá
vinna þeir staðinn án orustu og helga sér alt fémætt er þar var, en brenna
að kolum kirkjur og múklífi og svo kóngsborgina... Svo segir á enskum
bókum að þessu næst gera norrænir menn kol allra húsa er þar fundust í
staðnum, en brytjuðu fólkið, þá sem eigi náðu að flýa; flutu þar dauðir
menn hrönnum saman ofan Tamesisfljót, var bæði vatn og jörð blóði litað
í staðnum, segir bókin; en konur og únglínga fluttu þeir á skip og
kölluðu kaupeyri sinn“. Um meðferð gísla segir: „Vóru menn þar lestir á
ýmsan veg, sumir hamlaðir að höndum og fótum, stýfð nef eða eyru af
öðrum, og heitir sá maður núfirr eða stúfur að norrænu máli er svo hefur
verið meiddur; þar vóru og stúngin augu úr ófáum manni“. Að þessu leyti
er sagan vissulega endurmat víkingaaldar og bregður upp mynd gagnólíkri
þeim hetjuljóma sem hvilt hefur yfir henni, og þá ekki sízt í íslenzkum
fornritum og skáldskap, dróttkvæðum sérílagi er ort voru um frægðarverk
og örlæti konúnga. Er þar höggið nærri sanngildi fornbókmenntanna sem
íslendingum er viðkvæmt mál. „En þótt sumar hækur kenni að norrænir
menn ætti öxar svo bitrar að klyfi menn um endilángt svo sem viðarraftur
verður klofinn, eða sneiddi af mönnum höfuð og útlimi brythöggslaust,
eða helmínguðu í einu höggi andstæðínginn á hlaupum, svo að hann félli
í tveim hlutum til jarðar, þá ætlu vér það draum manna er réðu deigum
vopnum“. í metingi um hvorir séu meiri Norðmenn eða íslendingar milli
Þormóðs skálds og býarmanna í Niðarósi segir Þormóður: „. . . höfðum
vér á brott með oss úr Noregi eigi fé, heldur skáldment og garpskap og
sögur fornkonúnga; vér færðum til Islands höfuð Mímis og Boðnarker; en
þér sitjið daufir eftir, skáldum sneyddir, bögumæltir og án frægðar af sjálf-
um yður. Mun Noregur ekki frægð hljóta um aldur utan þá er hann þiggur
af íslendíngum“. Bæjarmenn svöruðu „að mál væri að sú frægð er norðmenn
hlutu af íslendíngum væri öll, hefðu íslendíngar aldrei lofað í skáldskap né
fornsögum norðmenn aðra en ofbeldismenn og illþýði er landsljórnarmenn
höfðu saman dregið að ríða á landsmúg og troða hann fótum: teldu íslend-
íngar ekki til manna aðra en þá er drápu fólk í spyrðum“. Þá er Þorgeir Háv-
281