Tímarit Máls og menningar - 01.12.1972, Blaðsíða 106

Tímarit Máls og menningar
endurprentanir sígildra verka í aðalbókaflokki Penguins. í samanburði við
þessa geysimiklu, áætlunarbundnu útgáfu, virðast tilraunir Penguins til að
hasla sér völl á nýjum sviðum harla lítilfjörlegar, enda þótt sumar þeirra
- svo sem hin fræga tilraunaútgáfa Penguin Ne\v Writing - hafi haft heilla-
vænleg áhrif á bókmenntalíf í Bretlandi. Auk þess er vafasamt, eða hefur að
minnsta kosti verið til skamms tíma, hvort stjórnendur Penguins hafi í raun
og veru stefnt meðvitað að fjöldaútgáfu. Jafnvel nú virðast þeir álíta, að
bækur þeirra séu fyrir útvalda.
Staðreyndin er sú, að þeir eru upphaflega komnir úr hópi útvaldra og
það skapar mikla erfiðleika. Ýmsar tilraunir hafa verið gerðar í Frakklandi
og Þýzkalandi á undanförnum árum til að dæla nýju blóði í útgáfu og dreif-
ingu fj öldasölubóka, en þær tilraunir hafa allar verið verk tiltölulega þröngs
og takmarkaðs hóps menntamanna og stundum jafnvel bókmenntaklíkna.
Sósíalísku löndin hafa ekki verið tekin með hér, því að útgáfa þar er ætíð
að meira eða minna leyti áætlunarbundin og yfirlýst markmið hennar er, að
hún skuli vera fyrir fjöldann.
Vandinn, sem fylgir útgáfu fjöldasölubóka, er þannig enn óleystur. Með
því að gera verk, sem hinn menntaði hluti samfélagsins framleiðir, aðgengi-
leg miklu stærri lesendahóp en áður, geta útgefendur ef til vill bjargað
bókmenntalifinu frá þeim tómleika, ófrjósemi og hrörnun, sem óhófleg
óáætlimarbundin útgáfa í því varasama formi, sem henni hefur verið lýst
hér að framan, getur valdið. En slíkar bækur eru eigi að síður tilkomnar
fyrir ákvörðun „ofan frá“ og laða ekki fram neitt andsvar. Það er stað-
reynd, að bókmenntagagnrýnendur gefa ekki fjöldasölubókum jafnmikinn
gaum og bókum, sem útgefnar eru á hefðbundinn hátt, jafnvel ekki í
Bandaríkjunum, þar sem útgefendur ráða yfir geysimikilli áróðurstækni.12
í Frakklandi liðu tíu ár áður en helztu bókmenntatímarit landsins gáfu papp-
írskiljum nokkurn gaum.13
Og jafnvel þó að bókmenntagagnrýnendur og bókmenntatímarit gæfu slík-
um bókum sérstakan gaum, væri vandinn ekki leystur, því að þau bók-
menntaviðhorf, sem birtast í slíkri gagnrýni og slíkum tímaritum, mundu
áfram verða viðhorf menntamanna. Okkur mun ætíð reynast auðvelt að
komast að raun um, hvernig menntamaðurinn bregzt við vinsælli sölubók,
sem runnið hefur skeið sitt á nokkrum vikum, en við vitum ekki um við-
brögð skrifstofumannsins, verksmiðjuverkamannsins eða húsmóðurinnar,
sem af tilviljun hefur rekizt á bók eftir Sartre, Goethe eða Hómer í kjörbúð
í nágrenninu og keypt hana.
248