Tímarit Máls og menningar - 01.05.1973, Page 116

TímUrit Máls og menningar
mörku útnefndu hann rithöfund ársins.
Síðar sama ár fékk hann svo hin virtu
bókmenntaverðlaun dönsku akademíunn-
ar“.
Þessar upplýsingar eru af kápusíðu ís-
lensku þýðingarinnar.1 Nú má deila um
hversu virt bókmenntaverðlaun akademí-
unnar dönsku eru, sú samkunta er einsog
aðrar akademíur bölvað ekkisen frat, en
hitt er satt að Panduro hefur aðgáng að
stórum lesendaskara. Hann er realisti með
sérlega næma tiffinníngu fyrir sálarflækj-
um danskra smáborgara. Panduro þekkir
afskaplega vel tómagáng hversdagsins hjá
danskri millistétt; sálræn afstyrmíng af
völdum vélrænnar velsældar er hans sér-
grein.
Líka mælti segja að Panduro væri sér-
lega meðvitaður spegill þess stóra hluta
dana sem efnahagslega og menntunarlega
er kominn á það stig að geta orðið haft
gaman af því að sjá afskræmda mynd
sína; í þeirri trú að það sé mynd ná-
kunnugra en þó óviðkomandi manna.
Panduro býr í dýrri villu sem búin er öll-
um mögulegum rafknúnum heimilistækj-
um. Hann hefur trimm-reiðhjól á standi í
vinnustofu sinni og þeysir nokkra kíló-
metra milli greinaskila.
n.
Sagan hefst svoleiðis að engu munar að
allar sögur Pandoros hefjist eins. Daníel
sest niður með penna og pappír.
„Þið haldið ef til vill að það sé til þess
að réttlæta mig að ég skrifa þetta. Það
væri rángt. Mér er ljóst, að ég get ekki
breytt skoðun ykkar cf þið hafið nokkra
skoðun“. Þar hafa menn það. Þannig
ávarpar Daníel danska daníela.
1 Heimur Daníels. Skáldsaga eftir Leif
Panduro. Iðunn gaf út í þýðingu Skarp-
héðins Péturssonar. 188 bls.
„Pabbi var geðveikur. Mamma líka. En
hún var lokuð inni, en hann var frjáls allt
sitt líf. Hann var annars læknir".
Flestar bækur Panduros fjalla um fólk
sem hefur ldotið andlegan skaða einhvern-
tíma, og skaðinn tekur sig upp vegna
kríngumstæðna í núinu. Málpípur hans
eru með einhvern brest í sér; uppeldið;
hið afstyrmandi og fjarstæðukennda upp-
eldi sem talið er nauðsynlegur undirbún-
íngur undir samkeppni og firríngu borg-
aralegs starfsferils í kapítalísku hagkerfi,
það hefur klofið stofninn.
„Daníel D. Black er dæmigerður fyrir-
myndarborgari. Hann er verkfræðíngur og
byggir loftvarnarbyrgi fyrir ríkisstjómina
(ríkisstjóm jafnaðamianna). Hann býr í
dýrri íbúð sem búin er öllum mögulegum
heimilistækjum."
Daníel hefur skriftimar. Hann segir frá
föður sínum, þeim manni sem skóp Daní-
el D. Black af fádæma markvísi. Lýst er
ófreskju í mannsmynd, mannhatara, heim-
ilisharðstjóra, manni sem umgengst og not-
færir sér annað fólk einsog hluti. En -
þessi maður er jafnframt virtur læknir,
bláttáfram elskaður af sjúklíngunum sem
til hans streyma. Faðir Daníels hefur vissu-
lega verið sjúkur maður sjálfur, en hann
leikur lausum hala með alla sína bresti og
getur hagað sér að vild - vegna sérstöðu
sinnar í kerfinu. Sjálfstæður læknir, sjálfs-
sínherra, óháður skoðunum eða eftirliti
samfélagsins. Hann hefur gert Daníel að
andlegum krypplíngi, sáð lífsótta í hug
drengsins, lífsótta sem að öllum líkindum
er ólæknandi. Enda lýkur sögunni þarsem
Daníel loks stendur andspænis sjálfum
sér sviptur öllu nema ótta sínum - en ótta
sem er orðinn meðvitaður og því samtímis
leið til lífsins.
Aður hefur óttinn í vitund Daníels ber-
ast sem þörf fyrir ORYGGI, þörf fyrir ör-
yggið sem finnst í firrtu ólífrænu starfi,
106