Tímarit Máls og menningar - 01.06.1996, Qupperneq 75

Ágúst Þór Árnason
Jóhann Páll Árnason
Jóhann Páll Árnason er fæddur á Dalvík 1940. Hann lauk stúdentsprófi ffá
Menntaskólanum á Akureyri árið 1958 en að því loknu lagði hann stund á
tékknesku einn vetur en frá árinu 1960 til 1966 nam hann heimspeki,
félagsfræði og sagnfræði við Karls háskólann í Prag. Veturinn 1967-68
kenndi Jóhann við Menntaskólann á Akureyri en endalok „vorsins“ í Prag
komu í veg fyrir að hann snéri aftur til Tékkóslóvakíu til doktorsnáms.
Haustið 1968 hóf Jóhann nám í háskólanum í Frankfurt am Main undir
handleiðslu hins þekkta félagsfræðings og heimspekings Júrgens Habermas.
Doktorsritgerð hans Von Marcuse zu Marx - Prolegomena zu einer dialekt-
ischenAnthropologievar gefin út hjá Luchterhand árið 1971. Jóhann fékk styrk
til að stunda rannsóknir við Humboldt stofnunina 1970 til 1972 en frá árinu
1972 til 1975 kenndi hann félagsfræði við Háskólann í Heidelberg. Jóhann
lauk „habilationsgráðu“ (doktorsgráða hin meiri sem veitir réttindi til að
taka við prófessorsstöðu í Þýskalandi) 1975 með bókinni Zwischen Natur
und Gesellschaft, Studien zu einer kritischen Theorie des Subjekts sem kom út
hjá Europáische Verlagsanstalt 1976. Frá árinu 1976 hefur Jóhann Páll kennt
félagsfræði við La Trobe háskólann í Melbourne í Ástralíu þar sem hann er
prófessor. Rannsóknir Jóhanns hafa verið á sviði stjórnmálaheimspeki, sagn-
fræði og félagsfræði og hafa markast af gagnrýnu viðhorfi til nútíma samfé-
lagshátta. Helstu bækur hans, aðrar en þær sem þegar hafa verið nefndar,
eru Praxis und Interpretation: Sozialphilosophische Studien (Frankfurt am
Main 1988) og The Future thatfailed: Origins & Destinies of theSoviet Model
(Routledge 1993). Nokkrar greinar um nútímasögu og stjórnmál eftir Jó-
hann birtust í tímaritum og blöðum hérlendis á árunum fyrir og eftir 1970
en frá því að hann fluttist til Ástralíu hefur nánast ekkert sést eftir hann á
íslensku. Árið 1993 var Jóhann fenginn til að halda fyrirlestur á heimsþingi
réttarheimspekinga sem haldið var í Reykjavík það árið. Fyrirlesturinn, sem
fluttur var á ensku, var gefinn út í Huga, tímariti áhugafólks um heimspeki,
í þýðingu Ágústar Hjartar Ingþórssonar. Sumarið 1995 kom Jóhann aftur
hingað til lands og þá í boði Norræna sumarháskólans. Flutti hann í það
skiptið þrjú erindi á vegum skólans, þar af eitt í Ráðhúsi Reykjavíkur og var
TMM 1996:2
73