Tímarit Máls og menningar - 01.06.1996, Blaðsíða 102

Julian Barnes
Augun í Emmu Bovary
Nú skal ég segja þér hvers vegna ég þoli ekki gagnrýnendur. Það er ekki af
siðferðislegum ástæðum, af því að þeir séu misheppnaðir rithöfundar sjálfir
(venjulega eru þeir það ekki; en þeir geta aftur á móti verið misheppnaðir
gagnrýnendur, en það er annar handleggur); né af því að þeir séu aðfinnslu-
samir, öfundsjúkir og hégómlegir (venjulega eru þeir það ekki heldur; ef
eitthvað, þá mætti frekar saka þá um of mikið örlæti þegar þeir hampa því
sem er annars flokks, svo að athugasemdir þeirra sjálfra virðist sem því svarar
merkilegri). Nei, ástæðan fýrir því að ég hata gagnrýnendur — að minnsta
kosti stundum — er sú að þeir skrifa setningar á borð við þessa:
Flaubert byggir ekki upp persónur sínar með hlutlægum, ytri
lýsingum, eins og Balzac. Svo kærulaus er hann reyndar um ytra
útlit þeirra að í einu tilviki lætur hann Emmu hafa brún augu (14),
í öðru djúpsvört (15), og í því þriðjablá (16).
Þessi nákvæmi og auðmýkjandi dómur var felldur af dr. Enid Starkie, sem nú
er látin en var áður fýrirlesari í ffönskum bókmenntum við Oxfordháskóla og
mikilvirkasti ævisöguritari Flauberts á ensku. Tolurnar í svigum vísa til neðan-
málsgreina þar sem hún neglir höfundinn með kaflanúmeri og línu.
Einu sinni heyrði ég dr. Starkie halda fýrirlestur, og mér er ánægja að
upplýsa það, að hún talaði með herfilegum frönskum hreim; þetta var eitt
af þessum erindum sem eru full af þóttafullu kennarasjálfstrausti, gersneytt
öllu næmi og sveiflaðist milli sjálfsagðs öryggis og farsakenndra villna, oft í
sama orðinu. Að sjálfsögðu hafði þetta engin áhrif á hæfni hennar til að
kenna við háskólann í Oxford, því lengst af hefur verið farið með nútímamál
þar eins og þau væru dauð; þannig urðu þau virðulegri og einhvern veginn
líkari hinum fjarlæga fullkomleika latínunnar og grískunnar. Hvað sem því
líður, þá fannst mér undarlegt að einhver sem hefði lifað á frönskum
bókmenntum gæti mistekist svo herfilega að láta einföldustu orð málsins
hljóma rétt og eins og þau hljómuðu þegar viðfangsefni hennar og hetjur
(og einnig mætti segja lifibrauð hennar) sögðu þau fyrst.
100
TMM 1996:2