Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2005, Page 260

SEYLA BENHABIB
eðlishyggju þar sem hún byggist á því -að draga úr formfestu og sérvitmid
einstaklingsins og færa hana nær óskilgreindari hópsjálfsmynd. Verjend-
ur hugm)mda um samfélagsstaðsetningu virðast ekki hafa áhyggjur af því
hvemig á að skilgreina svona hópa eða hvort til séu shk kjördæmi um
heimssýn eða hópmeðvitund sem hægt er að yfirfæra á þá.34 Eg lít sto á
34 Til dæmis ritar Iris Young: „Hvert samfélagssjónarmið hefur sögu að segja sem fjall-
ar ekki einvörðungu um líf og sögu þess sem segir frá heldur einnig um hverja aðra
afstöðu sem hefur áhrif á upphfanir þess. Hlustendur geta þannig fengið vitneskju
um hvemig þeirra eigin afstaða, gjörðir og gildi birtast öðrum í sögunum sem þeir
segja. Frásagnir sýna þannig þá vitneskju sem til er, og sem er fyrir hendi til handa
heildinni út frá sérhverju sjónarmiði og samsetning alha þessara frásagna sem koma
frá mismunandi sjónarmiðum skapar samfélagslegan heildar tisdóm sem ekki er
hægt að fá útffá einni afstöðu eingöngu" („Communication and the Other: Beyond
Deliberative Democrac}?,“ Democracy and Difference: Contesting the Boundaries ofthe
Political, bls. 132). Young tekur hugtakið um „samfélagssjónarmið“ úr ÚTÍrbæra-
ffæði, aðallega úr síðari skrifum Sartres eins og Critique of Dialectical Reason: Tbeory
ofPracticalEnsembles (þýð. Alan Sheridan-Smith, ritstj. Jonathan Ree, London: Ver-
so, (1982 [1969]). Venjulega fer fjTÍrbæraffæðileg greining ffam á sviði forskilvit-
legra eða hálf-forskilvitlegra útskýringa á hvaða skiItTðum lífheimur okkar er háður
og hún leitast eftir að gera sýnilegar þær hugmjuidir sem við höfum um okkur sjálf,
aðra og þá heima sem við hrærumst í, hugmyndir sem við hljótum að vera búin að
gera okkur ÚTÍrffam svo að hægt sé að setja þessa heima saman úr hugtökum sem
við berum kennsl á og viðurkennum að mjtnda „okkar heim“. Hvort heldur í verk-
um Husserls, Heideggers, TOttgenstein á síðari hluta ferilsins eða Sartres þá kem-
ur ávallt fram vandamál þegar kemur að þH að satta svið fyrirbærafræðilegrar grein-
ingar og þeirra raunverulegra þátta sem skapa hvaða sögulega h'fheim sem er.
Fyrirbærafræði er ekki félagsfræði byggð á reynslu. Tungumálaleikir Wittgensteins
skarast ekki rið það sem raunverulega einkennir þjóðmenningarlega mngumála-
hópa, frekar en „Das Man“ Heideggers á við um almenning í iðnvæddum lýðræðis-
ríkjum. Þón Iris Young fái ýmislegt að láni úr fyrirbærafræði eru skrif heimar laus
við áhyggjur af þ\d hvemig á að sætta hið raunsanna og hið forskilvitlega. Hún raun-
gerir hugtakið „samfélagsleg afstaða" með því að yfirfæra orðaforða forskih'itlegrar
rökgreiningar á raunverulega samfélagshópa sem að auki sripar skuggalega núkið til
þeirra skilgreininga á hópum sem koma ffam í sjálfsmyndarpólitík síðustu áratuga í
kapítalískum lýðræðissamfélögum á Vesturlöndum sbr. konur, minnihlutahópar sem
byggja á „kynþætti“ eða þjóðarbrotum, hommar og lesbíur, fatlaðir, gyðingar, síg-
aunar og því um líkt. Það er engin knýjandi ástæða fyrir því af hverju fyrirbærafræöi-
legur hf-hópur skarist við eða sé nákvæmlega eins og hópar í samfélaginu sem eru
virkir sem samfélagshre\dingar. Lesa má í Alffed Schutz, The Problem of Social Rea-
lity: Collected Papers, 1. bindi, Hag: Martinus Nijhof Publishers, 1982, bls. 16A—203
um þau vandkvæði og blæbrigði sem þarf að bera skynbragð á þegar samfélagslegur
hópur er myndaður. Eins og ég hef fært rök h,TÍr hér að ofan (sjá 1. kafla) þá ein-
kennir þessi ruglingur á milli sriða einnig gagnrýni Iris Young á umræðulýðræði og
tilraunir hennar til að skipta á „samsldptum“ og umræðulýðræði. I Benhabib, „Deli-
berative Democrac)' and Models of Democratic Legitimacy" og „The Liberal