Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1992, Page 7

Gunnlaugur A. Jónsson
Inngangsorð
Ritröð Guðfræðistofnunar birtir að þessu sinni einkum fyrirlestra sem
fluttir hafa verið í Málstofu í guðfræði, en hún hefur verið starfrækt við
Guðfræðistofnun frá haustinu 1987 undir stjóm dr. Bjöms Bjömssonar
prófessors.
Fyrsta grein ritsins hefur hins vegar að geyma minningarorð dr.
Einars Sigurbjömssonar forseta guðfræðideildar um dr. Bjama Sigurðs-
son prófessor, sem lést 2. október 1991, en Bjami heitinn hafði kennt við
guðfræðideild frá árinu 1976 og til dauðadags. Kennslugreinar dr. Bjama
í guðfræðideild vom á sviði kennimannlegrar guðfræði. Það er vel við
hæfi að Ritröðin birti hér eina af ritgerðum dr. Bjama á firæðasviði hans.
Fjallar ritgerðin um sögu fermingarinnar á íslandi. Hafði dr. Bjami sam-
þykkt ritgerðina til útgáfu í Ritröðinni áður en hann lést.
í ritgerðinni gerir dr. Bjami grein fyrir tilraun Guðbrands Þorláks-
sonar biskups á Hólum (1571-1627) til að koma á fermingu að nýju á
íslandi eftir siðbreytinguna. Þá fjallar höfundur um tilskipun þá um
ferminguna sem tók gildi hér á landi 1741. Telur hann að lögfesting
þessarar tilskipunar sé einhver heilladrýgsti atburður 18. aldár á íslandi.
Höfundur gerir síðan grein fyrir því sem gerst hefur á 20. öld í mál-
efnum fermingarinnar á íslandi og fjallar sérstaklega um tilraunanámskrá
fyrir fermingarstörfin, sem samþykkt var á prestastefnu (synodus) ís-
lensku þjóðkirkjunnar árið 1989. Loks hefur grein þessi að geyma ágrip
af sögu spumingakveranna á íslandi allt frá því að Fræði Lúters hin
minni vom þýdd á íslensku og fram á okkar dag.
Næsta grein ritsins er gestafyrirlestur sem fluttur var við guðfræði-
deild Háskóla íslands í september 1990 og fjallar um kvennaguðfræði.
Höfundurinn, Lone Fatum lektor við Kaupmannahafnarháskóla, reynist
vera gagnrýnin á ýmsa þætti kvennaguðfræðinnar. Hún leggur áherslu á
réttmætt hlutverk huglægninnar í sérhverri túlkun og bendir jafnframt á
hve kvennaguðfræðin er háð kvennahreyfingunni og pólitískri vitundar-
vakningu kvenna. En megináherslu leggur hún á að kynbundin túlkunar-
fræði sé þýðingarmesti þátturinn í þróun kvennaguðfræðinnar sem fræða-
og rannsóknasviðs.
Dr. Gunnar Kristjánsson fjallar um lúthersku þjóðkirkjuna og sérstak-
lega um íslensku ríkiskirkjuna. Hér er lútherskur kirkjuskilningur rakinn
frá Lúther og allt fram á þennan dag. Áhersla er lögð á tvíþættingu hans:
annars vegar hina breiðu og opnu kirkju en hins vegar hið litla samfélag
eldhuganna. Höfundur sýnir fram á að íslenska kirkjan sé breið og um-
5