Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1992, Síða 153

Áfangar á þroskaferli trúarinnar
Sú hætta sem leynst getur á þessu skeiði felst í því að einstaklingurinn
hallist að eins konar stjörfu aðgerðar- eða athafnaleysi. Þetta getur síðan
leitt til sjálfsánægju eða kaldhæðnislegrar hlédrægni sem á sér rætur í
þverstæðukenndum skilningi á sannleikanum.
Á fimmta skeiði getur einstaklingurinn skilið tákn, sagnir og helgisiði,
sín eigin jafnt sem annarra, vegna þess að hann hefur að nokkru leyti skilið
dýpt þess vemleika sem þau vísa til. Hann horfist einnig í augu við hvemig
mönnunum er mismunað því hann hefur skilið möguleika og nauðsyn þess
að öll veran verði eitt samfélag. En þetta skeið einkennist ávallt af klofningi
eða togstreitu. Einstaklingurinn lifir og hrærist í heimi sem er óbreyttur en á
sér jafnframt hugsjónir sem kalla á breytingar. Einstöku sinnum verður
þessi klofningur kveikjan að hinni róttæku raungervingu þess sem lýst er
sem sjötta þroskaskeiði.
A. Rökmynd
Fowler lýsir hugsun einstaklinga á þessu skeiði sem „díalektískri“, þar sem
það er einkennandi fyrir hugsun þeirra að skoða fleiri en eina hlið samtímis.
Jafnframt felur trúarsannfæringin í sér viðurkenningu á því sem er
einstaklingsbundið í viðhorfum og mati.
B. Samskiptaskilningur
Á þessu skeiði er tekið meira tillit til viðhorfa annarra en áður. Leitast er
við að kalla fram öll möguleg sjónarmið ásamt sínu eigin og taka síðan
afstöðu á grundvelli þess. Rík viðleitni er til að samræma sjónarmið.
Viðleitnin til að komast að og skilja viðhorf annarra getur leitt til þess að
einstaklingurinn ýtir eigin viðhorfum til hliðar. En hann getur einnig verið
knúinn til að breyta eigin viðhorfi og gildismati, þegar hann sér þau í ljósi
þeirra aðstæðna sem aðrir búa við.
C. Siðferðilegt mat
Hér koma til sögu „æðri meginreglur", sem einkenna 5. og 6. skeið
Kohlbergs. Það merkir að réttlæti er metið út frá ákveðnum gmndvallar-
gildum ofar lögum og reglum en ekki eingöngu á gmndvelli lagalegra
réttinda ákveðinna stétta eða hópa. Siðferðilegt mat er þannig hafið yfir það
að vera bundið ákveðnum hópum. Mikilvægt er að gera sér ljóst að ein-
staklingar á þessu skeiði líta á réttlæti og það að fylgja því eftir sem
óaðskiljanlega þætti.
D. Svið félagslegrar vitundar
Á 5. skeiði eykst þörfin fyrir að samsama sig öðmm hópum og ein-
staklingum. Það felur í sér að viðhorf annarra til siðferðilegrar ábyrgðar em
viðurkennd. Trúarsannfæringin felur í sér samfélagslega skuldbindingu sem
nær til allra stétta, kynþátta og hugsjóna. Það leiðir af sér skuldbindingu til
að berjast fyrir og tryggja félagslegt réttlæti til handa öllum í samfélaginu.
151