Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1992, Síða 157

Áfangar á þroskaferli trúarinnar
3. Tilfinningaþroski. Hér er að sjálfsögðu átt við breytilegt mynstur í
tilfinningalegum viðbrögðum. En að auki snertir þetta breytingar á
löngunum okkar og þrám.
4. Þroskun hæfni til að axla siðferðilega og félagslega ábyrgð. Hér hefur
einkum verið rætt um samskiptaskilning og hæfhi til að setja sig í spor
annarra.
5. Trúarlegur þroski. Eins og Fowler skilgreinir trúarlegan þroska, þá
felur hann í raun í sér alla fyrrgreinda þætti. Sem slíkur felur hann í sér
bæði líffræðilegan þroska, vitsmunalegan þroska og siðgæðisþroska.
Eins og áður hefur komið fram geta þroskabreytingar tekið langan tíma,
enda um flókið og margbreytilegt ferli að ræða. Þróunarsálfræðilegar
kenningar af ýmsu tagi geta komið að gagni við að kortleggja þetta þroska-
ferli, hvort sem um er að ræða félagssálfræðilega þætti, tilfinningalega,
vitsmunalega eða siðferðilega. Að mati Fowlers geta þessar kenningar
varðað veginn í viðleitni kennara, presta og safnaða til að fylgja einstak-
lingnum á þroskaleið hans og stuðla að möguleikum hans til að öðlast þann
þroska sem hann hefur forsendur til.
Annar þáttur breytinga sem Fowler nefnir felur í sér endurbyggingu. Hér
á hann við það sem gerist þegar einstaklingurinn þarf af einhverjum
ástæðum að byggja líf sitt og viðhorf upp að nýju. Þetta gerist einkum eftir
reynslu eða áföll sem lagt hafa í rúst það sem fyrir var eða að áform og
draumar hafa endað í martröð. Hann telur tímamót af þessu tagi afar
mikilvæg þar sem þau fela í sér nýja möguleika, þrátt fyrir allan þann
sársauka sem í þeim getur falist. í þessu sambandi vitnar Fowler í Carson
McCulIer þar sem hann segir í The Ballad ofthe Sad Café: Eingöngu særðir
menn eru tækir í herdeild Drottins.
Þriðji þáttur breytinga tengist tímamótaatburðum í lífi manna. Með
tímamótaatburðum er í þessu sambandi átt við atburði sem valda því að líf
manns verður ekki hið sama og áður. Astæðan fyrir því að þetta er ekki
flokkað með fyrri þætti er sú að sumir þessara atburða valda ekki niður-
broti, sem krefst endurbyggingar, heldur geta þeir allt eins verið gleðilegir
og kalla því fremur á viðbyggingu en endurbyggingu. Til dæmis má nefna
frama í starfi, hjónaband, bameignir o.s.frv.
í framhaldi af þessu spyr Fowler, hvort finna megi einhver sameiginleg
einkenni á viðbrögðum manna við þessum breytingum. Hann telur svo vera
og telur einnig mikilvægt að þeim sé gaumur gefinn af þeim sem veita vilja
leiðsögn og hjálp. Hér nefnir Fowler til sögunnar William Bridges37 sem
telur allar breytingar í lífi manna hafa í sér fólgna þrjá þætti: Endalok, hlut-
laust svæði og nýtt upphaf.
Það sem einkennir endalokin er áhugaleysi, brenglun á sjálfsmyndinni,
uppgötvun þess að eitthvað sem við álitum mikilvægt var hvergi nema í
höfðum okkur, — og ráðvilla.
37 William Bridges: Transitions. Making Sense of Life's Changes\ Reading, Mass.
(Addison Wesley) 1980.
155