Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1992, Blaðsíða 199

Eru Guð og „Óvinurinn” sama persónan?
villimennsku,'eins og kaflinn vill vera láta. Þau lög heyra þeirri
menningu sem er þeirrar aldar en ekki vorrar.
Guðsmynd kapítulans er dæmi guðsmyndar sem bundin er menningiuini
og skilyrt af henni. Hún er háð þeim sið, þeim venjum og viðhorfum sem
uppi voru endur fyrir löngu og hafa ekki gildi fyrir okkar tíma. Margt er
það í Nýja testamentinu sem svipað er ástatt um eins og t.d. myndmál
fómarkerfisins í Hebreabréfinu. Þegar við tökum vísindalega biblíurýni í
þjónustu okkar og komum auga á að fómarkerfið er aðeins tákri, symbol
eigum við greiða götu að Orðinu sem hinu lifandi tali Guðs til okkar. Og
svo er um fleira, eins og t.d. hugmyndimar um endurlausn, friðþægingu
og réttlœtingu. Þetta em orðtákn sem höfðu sitt innihald á liðnu
menningarskeiði og þurfa að fyllast nýju innihaldi nú. Slík táknhyggja er
eins leiðin sem nútímamanninum er fær til Biblíunnar og boðskapar
hennar sem orðs Guðs.
Þegar biblíukrítíkin hefúr frelsað mig undan áþján hins menningarlega
skilyrta arfs hefur Orðið fengið fría rás inn í sál mína. Og hér gríp ég til
annars menningarlega skilyrts orðalags nefnilega hins heimspekilega
orðafars Tillichs um „God above God” og segi að Guð kærleikans sé ofar
þeim Guði sem birtist okkur í hamfömm náttúmnnar og sögunnar (t.d.
sögu Sáls) í þeim skilningi að hann sé æðri. Ofar lögunum, heremlögum
sem öðmm lögum, em önnur lög, lögmál kærleikans, Guð kærleikans.
Svarið við spurningunni sem fólgin er í yfirskrift þessa fyrirlesturs er
bæði JÁ og NEI. Ég læt ykkur eftir að finna út „hvað er hvurs og hvurs
er hvað“ en vil þó segja það skoðun mína að Guð sé í vissum skilningi
óvinurinn. Þannig virtist hann í augum Jeremía og Jobs. En Job
uppgötvaði — eða honum var opinberaður hinn mikli leyndardómur og
hann mælti: „Áður þekkti ég þig aðeins af afspum, en nú hefur auga mitt
litið þig.“
í íslensku fermingarlitúrgíunni er textinn 1. Sam 15:22n, „hlýðni er
betri en fóm, gaumgæfni betri en feiti hrútanna . . .“ oft notaður. Ofan-
ritaðar umræður ættu að sýna að merking textans er ekki án þversagna.
197