Jón á Bægisá - 01.12.2010, Síða 32

Antonio de Nebrija1
Inngangur að málfræði kastilískrar tungu
PROLOGO A LA GRAMATICA
DE LA LENGUA CASTELLANA
Til mjög virðulegrar og háborinnar prinsessu donu2 Isabellu, þeirrar þriðju
með þessu nafni, drottningar er borin er á spænskri grundu og til þess að
verða drottning Spánar og eyjanna í hafi okkar. Hefst hér málfræðin sem
samdi nýlega meistarinn Antonio de Lebrixa um kastilíska tungu. Og hefst
fyrst formálinn. Lesið hann í góðu tómi.
Þegar ég hugsa með sjálfum mér, hávelborna drottning, og virði fyrir
mér fornleika alls þess er um hefur verið ritað fyrir huga okkar og minni, þá
verður mér eitt ljóst og ég kemst að mjög ákveðinni niðurstöðu; tungumálið
var ávallt samferðamaður heimsveldisins og sem slíkur fylgdi hann því,
samtímis urðu þau til, uxu og blómstruðu og sameinuð féllu þau. Segjum
nú skilið við skugga sannleikans og hið forna sem við fáum eigi séð, það
er tilheyrir Assýríumönnum, Indverjum, Síþíóníumönnum og Egyptum,
en með þeim er hægt að sannreyna það sem ég segi, og sný ég mér að því
sem nýrra er, einkum og sér í lagi að því sem fullvissa er um og fyrst því
er lýtur að gyðingum. Eitt er fullvíst og það er að hebresk tunga átti sína
bernsku þar sem hún vart var mælandi. Með bernsku hennar á ég við allan
þann tíma er gyðingarnir voru í landi Egypta því satt er, eða mjög nærri
sannleikanum, að ættfeðurnir töluðu þá tungu sem Abraham kom með frá
landi Kaldea allt þar til að þeir eignuðust afkomendur í Egyptalandi en
þar glötuðu þeir hluta hennar niður og hún blandaðist þá hinni egypsku
tungu. Síðar er þeir höfðu yfirgefið Egyptaland og myndað sína eigin
1 Eftirnafn hans hefur einnig í gegnum tíðina verið ritað: Lebrixa, Lebrija, Nebrissa, Ne-
brixa. í dag er það hins vegar „Nebrija".
2 Hér er „dona“ látið halda sér, þar sem íslenska orðið „frú“ virkar ekki eins virðulegt.
30
á .ffiay/'iá — Tímarit um þýðingar nr. 14 / 2010