Jón á Bægisá - 01.12.2010, Qupperneq 81

Magnús Fjalldal
- Háskóla Islands
Tekist á um Thomas Gray
Það er ekki oft sem ensk öndvegisljóð fyrirfinnast á íslensku í fleiri en
einni þýðingu, en svo er þó um eitt af þekktustu ljóðum enska skáldsins
Thomasar Gray: „Elegy Written in a Country Churchyard".1 Þetta kvæði
þýddu þeir Einar Benediktsson (1913) og Páll Bjarnason (1940), og verður
ekki betur séð en að seinni þýðingunni sé beinlínis stefnt gegn hinni fyrri,
eins og ég mun koma að síðar. En fyrst er rétt að víkja nokkuð að höfund-
inum og tilurð kvæðisins.
Thomas Gray (1716-1771) var kominn af fremur fátæku miðstéttarfólki,
en var þó látinn ganga menntaveginn. Hann innritaðist í Cambridge-há-
skóla, en leiddist námið og las flest annað en skólabækurnar. Fyrir vikið
lauk hann ekki prófi og hélt til Lundúna þar sem hann hugðist leggja
stund á lögfræði. Ekkert varð þó úr þeim áformum, og á endanum sneri
hann aftur til Cambridge, þar sem honum bauðst starf aðstoðarkennara,
og þar sinnti hann háskólakennslu það sem eftir var ævinnar.
Gray var afar sérkennilegur maður. Hann var einrænn, feiminn við
kvenfólk og haldinn fælni af ýmsum toga. Til að mynda var hann eld-
hræddur, lofthræddur og sjóhræddur og lifði að auki í stöðugum ótta við
alls kyns sjúkdóma.2 Hann var gífurlega vel lesinn og hafði áhuga á nánast
öllu milli himins og jarðar öðru en kennslunni sem Cambridge-háskóli
skikkaði hann til að inna af hendi. A tímabili sökkti hann sér niður í
íslenskunám og aflaði sér að því er virðist nokkurrar þekkingar á málinu.3
1 Þetta kvæði Grays er nokkuð langt - alls 32 erindi - og því miður eru ekki tök á þv/ hér
að birta það í heild sinni, en liluti þess fylgir í greinarlok. Þeim sem vilja skoða texta
Grays óstyttan er bent á Alnetið.
2 Sjá David Cecil, Two Quiet Lives, London: Constable, 1948, bls. 161 og R. W. Ketton-
Cremer, Thomas Gray-A Biography, Cambridge: At the University Press, 1955, bls. 65,
72,117 og 137.
3 Sjá Cecil, Two Quiet Lives, bls. 140 og Ketton-Cremer, Thomas Gray -A Biography, bls.
180.
á TF3a’ýr/<}á — Ég kann að þýða; það kunnið þið ekki.
79