Skírnir - 01.04.2013, Blaðsíða 122

120
RÓSA MAGNÚSDÓTTIR
SKÍRNIR
um gildi persónulegra heimilda og síbreytileika sjálfsmyndar ein-
staklinga (Banner 2009: 581; Sigríður Dúna Kristmundsdóttir 2006:
461).
Heimildasöfn Kristins og Þóru eru þess eðlis að hægt er að nota
þau til þess að persónugera og sviðsetja atburði. Dagbókaskrif Þóru
um mannfagnaði og hjónabandið gefa tilefni til hugleiðinga um
sjálfsmynd sósíalískrar konu og stöðu hennar, bæði í einkalífi og
opinberu menningarlífi vinstri elítunnar á Islandi og á ferðalagi í út-
löndum. Heimildasafn Kristins er af allt öðrum toga, þar er lítið um
persónulegar heimildir en safnið veitir innsýn í málefni Sovétvina-
félagsins og MÍR, svo og starfsemi Rauðra penna og Máls og menn-
ingar. Greinaskrif hans og bréfasamskipti sýna einnig glöggt hversu
tímafrekt og flókið það gat verið að halda utan um skipulagt félags-
starf og reka fyrirtæki. Að auki starfaði Kristinn sem alþingismaður
fyrir Sósíalistaflokkinn á árunum 1942-1946 og var þannig í áhri-
fastöðu þegar tekist var á um örlagarík mál fyrir íslenska þjóð eins
og sjálfstæði landsins og gerð Keflavíkursamningsins. Söfn annarra
einstaklinga geyma einnig bréf og skýrslur sem tengjast þeim
báðum, saman eða hvoru í sínu lagi, og hægt er að skoða samskipti
þeirra bæði við íslendinga og erlenda aðila.
Ef ætlunin væri að skrifa algjörlega samhliða ævisögu Þóru og
Kristins væri það kannski ókostur hversu heimildir þeirra eru
ólíkar. Gunnþórunn Guðmundsdóttir (2010: 236) hefur bent á að
auðvitað væri það „hentugra fyrir ævisagnaritara ef líf aðalpersón-
unnar væri slétt og fellt og auðskiljanlegt — ekki brotakennt og fullt
af mótsögnum og einkennilegum áhugamálum“, og hið sama má
segja um persónulegar heimildir. Kristinn hélt t.d. ekki reglulega
dagbók og lítið er til af bréfum Þóru. í mínum huga er þessi stað-
reynd þó bara enn ein ástæðan fyrir minni nálgun að efninu. Ein
ástæða þess að hægt er að endurskrifa ævisögur og alla sagnfræði er
einmitt sú að nýjar og gamlar heimildir má setja í nýtt samhengi,
sagnfræðingar spyrja nýrra spurninga og leita á ný kenningarleg og
aðferðafræðileg mið í nálgun sinni (Banner 2009: 583; Sigríður Dúna
Kristmundsdóttir 2001: 340).
Að mínu mati er það ótvíræður kostur að heimildir séu af marg-
víslegum toga og komi úr ólíkum áttum. Þannig skoða ég jafnt