Skírnir - 01.04.2013, Qupperneq 182

180
DAGNÝ KRISTJÁNSDÓTTIR
SKÍRNIR
Æxlin eru persónulegir óvinir mínir og ég geri allt sem ég get til að halda
styrk og einurð í bardaganum við þau. Á hverjum degi, áður en ég fer í
vinnuna, herði ég mig upp eins og stríðsmaður. [...] I hjarta mínu lít ég
niður á skurðlækningar, nema þá helst nýjasta nýtt, leysitækni og örfín inn-
grip. Hefðbundnar skurðlækningar eru gróf og miðaldaleg aðferð, útfærð
með nútímatækni. (41-43)
Martin Montag segist hafa þá „aðferðafræði" að skilja sundur „sjúk-
ling og mein“ (43) og þegar hann hugsar um sjúklinginn sem mann-
eskju er hún eins og hún er „áður en óvinurinn tók sér bólfestu í
henni, og ég hugsa mér manneskjuna eins og hún verður þegar ég er
búinn að gera út af við æxlið í henni" (43). Sú hugsun sem hér er
lýst þýðir í raun að læknirinn getur ekki eða vill ekki skoða sjúkling
sem manneskju, eftir að hann hefur veikst er hann ekki lengur hann
sjálfur heldur eitthvað annað. Hann er sjúkdómurinn, æxlið, og
þetta sést vel á ummælum eins og þessum: „Eg fer í sloppinn, fæ
mér vatn, sest við skjáinn og hvessi augun á æxli dagsins (42). I
staðinn fyrir að horfa á sjúklinginn getur Martin horft á röntgen-
myndina, persónugert hana, greint eðli æxlisins og ráðist á það án
þess að setja sig inn í sögu eða aðstæður „hýsilsins“. Þetta er viðhorf
hans þegar við kynnumst honum fyrst í upphafi sögunnar og margir
læknar hafa svipað viðhorf, þeir líta á þröngt skilgreinda líffræði
líkamans sem hið eina, réttmæta fræðasvið og viðfangsefni læknis-
fræðinnar.
Lækna- og hugvísindi
Til er fræðigrein sem kölluð hefur verið læknisfræðileg hugvísindi
(e. medical humanities eða e. narrative medicine) og hefur fest sig í
sessi um hinn vestræna heim síðustu þrjá áratugi. Ástæðan fyrir því
að fræðigreinin varð til er sú að mörgum læknum fannst há-
tækniþróun og vaxandi sérhæfing innan læknisfræði síðustu áratugi
hefði orðið á kostnað mannhyggju og sambandsins við sjúklinginn.
Sjúklingarnir staðfesta þetta og kvarta yfir því að læknarnir hlusti
ekki á þá og heyri ekki hvað þeir segi. Nýlegar kannanir sýna að í
viðtölum við sjúklinga grípa læknar fram í fyrir þeim eftir tólf sek-
úndur að meðaltali (Bernhardsson 2010: 45). Frá þessu eru margar