Tímarit Máls og menningar - 01.11.2014, Side 4

4 TMM 2014 · 4
Þorvaldur Gylfason
Tvöfalt líf
– Allir segjast vera saklausir …
Samtal við Þráin Bertelsson
Það gerist ekki hverjum degi, að kvikmyndaleikstjóri og rithöfundur er
kjörinn til setu á Alþingi, en það gerðist 2009, eftir hrun. Þráinn Bertelsson
hafði þá gert sjö kvikmyndir í fullri lengd auk einnar sjónvarpsmyndar
og einnar sjónvarpsmyndaraðar. Hann varð fyrstur kvikmyndagerðar­
manna til að vinna til heiðurslauna listamanna. Íslendingasögur hans um
aðdraganda hrunsins, Dauðans óvissi tími (2004) og Valkyrjur (2005), vöktu
athygli og endurvöktu vangaveltur um sagnfestukenninguna andspænis
bókfestukenningunni: hversu sannsögulegar voru þær með öðrum orðum
þessar nýju Íslendingasögur? Sjálfsævisaga Þráins Einhvers konar ég (2003)
seldist í 20 þúsund eintökum.
Þráinn Bertelsson hefur frá ýmsu að segja eftir fjögur ár á Alþingi.
Þorvaldur Gylfason: Faðir þinn var um tvítugt, þegar fyrri heimsstyrjöldin
brauzt út. Þú varst sjálfur orðinn hálfsjötugur, þegar þú settist á Alþingi
2009. Hvernig nýttust þér á Alþingi uppvöxturinn í Reykjavík árin eftir stríð
og löng reynsla þín úr leik og starfi utan vettvangs stjórnmálanna?
Þráinn Bertelsson: Trúlega var það bakgrunnur minn og umhverfi æsku
minnar sem gerði mig að einfara og einstaklingshyggjumanni – einfara sem
þrátt fyrir að reiða sig á mátt sinn og megin lætur sig dreyma um kærleiks­
ríkt félagshyggjusamfélag friðsemdarfólks.
Samanlögð lífsreynsla í hálfan sjöunda áratug og ævistarf við kvik mynda­
gerð og ritstörf og fleira innan hinna skapandi greina gerði þennan einfara
að efahyggjumanni. Ævistarfið dugði til að fullnægja metnaðargirndinni
að mestu. Að vinna sem kvikmyndaleikstjóri – en það foringjastarf er
það næsta sem maður getur komist því í lífinu að verða einræðisherra eða
mar skálkur án þess að drepa fólk – er kannski ekki beinlínis góður undir­
búningur undir að taka þátt í því sem á Alþingi Íslendinga gengur undir
nafninu „lýðræðisleg umræða“ og er því miður ekki á háum standard.
Bjartsýnir menn segja að öll lífsreynsla komi að einhverjum notum. Þetta
er athugasemd svona almenns eðlis um mannlífið vítt og breitt og höfundur