Tímarit Máls og menningar - 01.11.2014, Blaðsíða 8

Þ o r va l d u r G y l fa s o n
8 TMM 2014 · 4
Þorvaldur: Hvernig upplifðir þú búsáhaldabyltinguna?
Þráinn: Mínar tilfinningar voru mjög blendnar meðan ófriðurinn stóð
sem hæst. Öðrum þræði fagnaði ég því að fólk skyldi koma saman til að
mótmæla vanhæfri ríkisstjórn en um leið fannst mér skelfilegt að hugsa til
þess að stjórnmálaflokkar og stjórnmálamenn hefðu brugðist lýðræðislegum
skyldum sínum og gengið svo fram af sinni eigin þjóð að uppreisnarástand
ríkti í landinu. Ég fann hversu brothætt lýðræðið er og óttaðist að af stað
færi ofbeldisfull atburðarás með algjörlega ófyrirsjáanlegum afleiðingum.
Ég hafði verið ræðumaður á einhverjum hinna fyrstu funda sem Hörður
Torfason gekkst fyrir á Austurvelli og vonaðist til að ríkisstjórn og þing­
menn sæju þann mannfjölda sem þar var samankominn og tækju tillit til
þess sem á þeim fundum var sagt.
Heimskuleg og hrokafull viðbrögð eins og hin frægu orð „Þið eruð ekki
þjóðin“ gerðu illt verra og mögnuðu upp almenna óánægju og vonbrigði með
frammistöðu stjórnmálamanna.
Þorvaldur: Hvers vegna ákvaðstu að bjóða þig fram til Alþingis fyrir
Borgarahreyfinguna 2009? – og hella þér út í pólitík í fyrsta skipti á ævinni,
hálfsjötugur maðurinn. Hvaða vonir og væntingar fylgdu því að taka sæti á
þingi í fyrsta sinn?
Þráinn: Þetta eru tvær spurningar og báðar erfiðar. Eina svarið sem ég
kann við fyrri spurningunni er að ég hef alla tíð verið þeirrar skoðunar
að það sé borgaraleg skylda fólks að taka virkan þátt í að móta umhverfi
sitt og þjóðfélag með þátttöku í stjórnmálum eða félagsstarfi. Bæði sem
rithöfundur og kvikmyndagerðarmaður tók ég þátt í félagsmálum og sat í
stjórnum minna stéttarfélaga. Ég hef alla tíð haft mikinn áhuga á stjórn­
málum og allt í einu fannst mér ég vera tilbúinn að gefa mig fram til þátt­
töku. Ég taldi að grundvallarbreytingar stæðu fyrir dyrum og mig langaði af
öllu hjarta að taka þátt í því endurreisnarstarfi. Eftir á að hyggja finnst mér
að ég hafi greinilega ofmetið bæði hraða atburðarásarinnar og þá ekki síður
raunverulegan áhuga þjóðarinnar á breyttu og bættu þjóðfélagi, en það er
auðvelt að vera vitur á eftir á.
Þær væntingar sem ég bar í brjósti þegar ég settist inn á Alþingi voru
miklar og reyndar furðulegt að svona fullorðinn maður skyldi vita svona
lítið um það hvernig stjórnmál eru stunduð í raunveruleikanum og án
boxhanska. Ég hélt ég væri að fara á vinnustað þar sem fram færi upplýst
umræða um vandamál sem krefjast lausnar. Ég hélt að þar væri hlustað og
skipst á skoðunum og í sameiningu reynt að finna lausnir og leiðir með
lýðræðislegum hætti. Slík umræða var í lágmarki – nema þá sem leiksýning
fyrir fjölmiðla og almenning. Því stærri ákvarðanir sem eru teknar þeim
mun færri koma að þeim og vægi hvers og eins þingmanns og þeirra skoðana
sem hann hefur fram að færa fer eftir valdastöðu hans í eigin flokki. Trúlega
er þetta svona víðast hvar þar sem yfirleitt er stuðst við lýðræði. Ég hélt sem
sagt að lýðræðisþróun, lýðræðisskilningur og lýðræðisvilji væri mun lengra