Tímarit Máls og menningar - 01.11.2014, Síða 23

Tv ö fa l t l í f
TMM 2014 · 4 23
manna alveg síðan sögur hófust. Ákveðið mótvægi við þetta er þó að finna
til dæmis í dönsku þáttarröðinni BORGEN þar sem sumum stjórnmála­
mönnum er lýst sem normal og heldur geðslegum manneskjum og jafnvel
spunarokkum og blaðamönnum líka.
Verulega velheppnaðir sjónvarpsþættir eða kvikmyndir hafa gífurleg áhrif
á umræðu og afstöðu líðandi stundar. Slík verk plægja hinn pólitíska jarðveg.
Bresku þættirnir JÁ, RÁÐHERRA og JÁ, FORSÆTISRÁÐHERRA höfðu
gríðarleg áhrif á sínum tíma og breyttu sýn fólks á þjóðfélagið. Við að
sjá þessa þætti rann upp fyrir mörgum að valdið er spunnið úr mörgum
þráðum og þótt stjórnmálamenn telji sig hafa tögl og hagldir þá er ekki víst
að ráðuneytisstjórinn sé reiðubúinn til að dansa eftir þeirra pípu og „esta­
blishmentið“ hefur mörg töfrabrögð uppi í erminni, auk þess sem tillit þarf
að taka til þess að einungis örlítið brot af „valdi“ í veröldinni er í höndum
lýðræðislega kjörinna fulltrúa, því að margar einfaldari leiðir liggja í átt til
valdsins heldur en sú að reyna að komast gegnum lýðræðislegar kosningar.
Peningar hafa til dæmis reynst enn öflugra valdatæki en ofbeldi, auk þess
sem hægt er að kaupa endalaust ofbeldi og jafnvel hernaðaríhlutun ef
greiðslugetan er fyrir hendi.
Þorvaldur: Bandarískt sjónvarp hefur breytzt. Harkan í stjórnmálabarátt­
unni vestra hefur aukizt og einnig sundrungin. Fréttaþulirnir draga tauma
og steyta sumir hnefana framan í áhorfendur, svo að milljónir manna leita
nú heldur frétta hjá háðfuglum eins og Jon Stewart og Stephen Colbert. Hvað
finnst þér um þessa þróun? Heldur þú, að Evrópa fari sömu leið?
Þráinn: Ég veit það ekki. Það eru mörg herrans ár síðan ég hætti að nenna
að horfa á sjónvarp – en um það sagði Ernie Kovacs heitinn „Television is a
medium which is neither rare nor well­done.“ Ég gafst upp á daglegu sjón­
varpsglápi vegna þess að mér fannst ég vera að horfa á sömu hlutina aftur og
aftur án þróunar eða framfara í efnismeðferð eða greiningu.
Ég veit að amerísk áhrif eru ógnarsterk hér á Íslandi og reikna með
því að við höldum áfram að vera eldsnögg að tileinka okkur allt það
lágkúrulegasta úr sumpart stórkostlegri menningu Bandaríkjanna. Evrópa
er ekki jafnameríkaníseruð og Ísland, svo að fyrir mína parta held ég að
okkur væri nær að beina athygli okkar þangað sem ræturnar liggja.
Þorvaldur: Hvort var þyngri róður, kvikmyndagerðin eða þingsetan?
Þráinn: Hér er ólíku saman að jafna. Kvikmyndagerðin var allt í senn
æskudraumur, eldskírn, starf og leikur, gaman og alvara. Þingsetan var
skylda sem ég undirgekkst og dauðans alvara. Ég er sáttur við árangurinn af
ævistarfinu, þingmennskan er og verður „unfinished business“ í huga mér
og mér koma helst vonbrigði í huga þegar ég lít á þessi fjögur ár. Þar með
er ég ekki að sakast við aðra en sjálfan mig. Ég hélt að í stjórnmálum væri
eftirspurn eftir reynslu og þekkingu sem þróuð hefði verið með þátttöku í lífi
og starfi þjóðarinnar en ekki í vermireitum stjórnmálaflokka. Svo er ekki.
Oft á þessum vinnustað rifjaðist upp fyrir mér að Sölvi Helgason – Sólon