Tímarit Máls og menningar - 01.11.2014, Síða 41

S a m b l a n d a f s æ l u o g k v ö l
TMM 2014 · 4 41
konur út af vinnustöðunum þegar á rétt þeirra var gengið og lækka átti kaup
þeirra.
„Baráttan fer ekki lengur fram á vinnustöðum,“ sagði amma, nærri 100
ára gömul. „Nú þarf ekki annað en að setjast við samningaborðið. Svona
hefur verkalýðurinn unnið á – hægt og bítandi – og breytt hugsunarhætti
þjóðarinnar.“
Baráttukonan á peysufötunum
Amma fór alltaf í kröfugöngu 1. maí, þá síðustu þegar hún var 94 ára. Það
var algjörlega heilög skylda, fannst henni. En það voru bara alhörð ustu
verkakonurnar sem þorðu að láta sjá sig í göngunni af ótta við atvinnu­
rekendur.
Í bók ömmu segir hún að ein verkakonan hafi sagt við sig; „Allt sem þú
biður um skal ég gera fyrir þig, nema bara ekki fara í kröfugönguna“.
Margar merkar konur hafa staðið í farabroddi fyrir Verkakvennafélaginu
Framsókn sem amma unni svo mjög. Fyrir utan hana og fyrsta formanninn,
Jónínu Jónatansdóttur sem amma talaði alltaf um með mikilli virðingu og
stolti og sagðist margt hafa af henni lært, þá kynntist ég líka ágætlega eftir­
manni hennar Jónu Guðjónsdóttur. Einnig Þórunni Valdimarsdóttur og
Rögnu Bergmann.
Þessar konur og margar fleiri, sem tóku þátt í baráttunni og sátu í stjórn
verkakvennafélagsins með ömmu minni, eru brautryðjendur sem ég lít mjög
upp til. Því þær voru meðal þeirra sem ruddu brautina að þeirri verkalýðs­
baráttu sem gert hefur þjóðfélag okkar betra og réttlátara.
Glæsilegar voru þær, þessar konur sem stjórnuðu baráttunni fyrir bættum
kjörum kvenna á fyrstu áratugum tuttugustu aldarinnar á peysufötum
sínum.
Þegar ég var unglingur hitti ég ömmu oft í strætó. Þá var hún á leið á skrif­
stofu verkalýðsfélagsins. Þegar krakkarnir spurðu hvaða peysufatakonu ég
hefði verið að heilsa upplýsti ég að þetta væri hún amma á leið á skrifstofuna
sína að vinna fyrir verkafólkið.
Allt til dauðdags hélt Jóhanna Egilsdóttir baráttuandanum og ástríðunni
fyrir bættum kjörum verkafólks , en hún lést á 101. aldursári. Hún sagðist
vera þakklát fyrir lífið, þótt baráttan hefði iðulega verið ómanneskjulegt
erfiði og strit.
Eins konar sambland af sælu og kvöl.
En hún gafst aldrei upp, sama á hverju gekk, heldur beitti sér ótrauð fyrir
þeirri hugsjón sem hún trúði á og þótti svo vænt um: Hugsjóninni um frelsi,
jafnrétti og bræðralag.
Í því fólust sigrar hennar fyrir verkakonur á Íslandi á síðustu öld.