Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 2019, Blaðsíða 212

211RITDÓMUR: LEITIN AÐ KLAUSTRUNUM
þessari tækni, sem byrjað var að beita í þessum tilgangi seint á síðustu öld.
Með tilkomu þessa verkefnis sem byggði svo mikið á henni hefði verið við
hæfi að líta um öxl og meta árangurinn í heild sinni.
Þegar kemur að umfjöllun um Reynistaðarklaustur (bls. 357) er
greint frá ágreiningi við Minjastofnun um þann skaða sem orðið geti á
fornminjum af því að grafa mikinn fjölda smáskurða. Höfundur bókarinnar
er sammála þessu sjónarmiði Minjastofnunar en grefur samt fimm skurði
þar sem áður höfðu verið grafnir margir skurðir. Spurning er hvort ekki
hefði mátt endurnýta einhverja af fyrri skurðum til þess að ná í sýni til
aldursgreininga, en sá var tilgangurinn með prufuskurðunum. Hér, eins
og víðar, reyndist erfiðleikum bundið að fá upp rétta skýrslu á slóðinni
sem vísað var í fyrir aldursgreiningarnar, og tilvísanir í fyrri rannsóknir á
staðnum eru í skýrslur sem ekki er auðvelt að nálgast. Gagnlegt hefði verið
að birta mynd af niðurstöðum jarðsjármælinga og fjalla mun ítarlegar og
betur um þær minjar sem fundust.
Bagaleg mistúlkun kemur fram í myndatexta við mynd 66 (bls. 204)
en þar er gefið í skyn að hún sýni heilaga Veróníku. Þó að myndin sé
óskýr er augljóst að svo er ekki, enda staðfestir Guðbjörg Kristjánsdóttir
listfræðingur í pistli á heimasíðu Árnastofnunar (undir Gagn og gaman,
Pistlar, Handritapistlar, Veróníku bæn og Kristur á tignarstól) að myndin
sýni Krist í tignarsæti.
Um tvo þeirra staða sem fjallað er um í bókinni eru litlar heimildir til
um það að þar hafi nokkurn tíma verið klaustur. Annar þeirra er Bær í
Borgarfirði, en hér að framan hefur verið sýnt fram á það að þær heimildir
sem nefndar eru í bókinni um klaustur þar séu vægast sagt vafasamar. Af
þeim vafasömu heimildum er klaustrinu síðan fundinn staður sem byggist á
mjög veikum grunni. Í fimm ára gömlum uppmokstri vegna framkvæmda
við nýju kirkjuna í Bæ, sem gröfumaður er sagður hafa f lokkað eftir dýpt,
fannst í þeim hluta sem hann sagði vera úr dýpstu lögunum steinn (bls. 71)
sem í er skorinn kross. Lag krossins er talið vera fornt að sjá, en engin leið
er að tímasetja svona krossa án þess að hafa þá í einhverju samhengi. Aðrar
minjar fundust að sögn á sama dýpi en þær virðast ekki hafa verið rannsakaðar.
Samkvæmt þjóðminjalögum hefði átt að kalla til fornleifafræðinga þegar
þessar minjar komu í ljós árið 2008. Ekki er að sjá að það hafi verið gert.
Engin heildarmynd fékkst af þessum minjum og engar aldursgreiningar
eru nefndar. Það samræmist ekki fornleifafræðilegum aðferðum að nota
minjar af þessu tagi sem sönnun fyrir því að þarna hafi verið klaustur.
Til frekari staðfestingar þess að klaustur hafi verið á staðnum er bent á