Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2020, Blaðsíða 96
„NYTSöMUST ÍSlENzKRA ANDA“
95
Almenn fuglafriðunarlög
Með nýrri stjórnarskrá frá árinu 1874 og því löggjafarvaldi sem henni fylgdi
kom Alþingi saman sem löggjafarþing í fyrsta sinn árið 1875. Þá strax kom í
ljós að vilji var meðal þingamanna fyrir almennari friðun fugla en kveðið var
á um í veiðilögunum frá 1849, það er að friða fleiri tegundir en æðarfuglinn,
og tóku fyrstu fuglafriðunarlögin gildi sjö árum síðar, árið 1882. Áður en til
þess kom höfðu þrjú lagafrumvörp þess efnis verið lögð fram – og felld. Þær
umræður sem sköpuðust í þingsölum um efni þessara frumvarpa, þá sérstak-
lega hið þriðja þeirra, geyma upplýsingar um þær margvíslegu hugmyndir
sem uppi voru um friðun fugla á þessum tíma. Þannig leiðir rýni á þessum
heimildum í ljós að skiptar skoðanir voru um hvaða fuglategundir ætti að
friða, á hvaða forsendum ætti að friða þær, fyrir hverjum ætti að friða þær og
hvernig standa ætti að friðun þeirra.
Páll Pálsson, prestur og fyrsti þingmaður Skaftfellinga, lagði strax á
1. löggjafarþingi Alþingis fram „Frumvarp til laga um friðun á fuglum“.75
Frumvarpið var frekar einfalt í sniðum, það innihélt þrjár greinar og kvað
sú fyrsta á um að enginn mætti skjóta fugla frá 1. maí til 1. ágúst, að undan-
skildum hröfnum og ránfuglum. Frumvarpið var tekið einu sinni til um-
ræðu, en fellt, meðal annars á þeim forsendum að von væri á yfirgripsmeira
frumvarpi um þetta efni.
Á 2. löggjafarþingi Alþingis, árið 1877, lagði Páll öðru sinni fram „Frum-
varp til laga um friðun á fugli“,76 sem var mjög sambærilegt hinu fyrra nema
hvað tímabil friðunar hafði aðeins styst: Það skyldi hefjast 10. maí og standa
til 1. ágúst. Einnig voru í þessu frumvarpi taldir upp fleiri fuglar sem skyldu
undanskildir friðun, það er „ernir, hrafnar, og allir aðrir hræ- og ránfuglar“.77
Engar umræður urðu um þetta frumvarp, því Páll dró sjálfur frumvarpið til
baka á þeim forsendum að von væri á öðru sambærilegu frumvarpi. Þær
ástæður sem Páll tilgreindi síðar fyrir þessum tveimur frumvörpum sínum
voru að honum „hefði sárnað, að sjá hálfvaxna unga eða fugla á eggjum og í
sárum tekna og drepna“.78 Þannig má leiða að því líkur að mannúðarástæður
hafi legið til grundvallar hugmyndum Páls um almenna friðun fugla hluta
úr ári.
75 „Frumvarp til laga um friðun á fuglum”, Alþingistíðindi 1875 II, annað bindi, bls.
192–193.
76 „Frumvarp til laga um friðun á fugli“, Alþingistíðindi 1877 II, bls. 453.
77 Sama rit, bls. 453.
78 Alþingistíðindi 1877 II, bls. 560.