Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2020, Blaðsíða 255
BjöRN ÞóR VILHjÁLmSSON
254
VII. „Mitt heimili er gángstéttin“
Í lokaatriði Silfurtúnglsins er Lóa á vonarvöl, draumarnir um frægð að engu
orðnir. óli er nýkominn til Reykjavíkur með líkkistu sonar þeirra og leitar
hennar, en án vitundar Lóu hafði barnið látist úr langvarandi veikindum.
Harmurinn er vitaskuld mikill og þegar kennslin eiga sér stað er lag í „af
skræmdum takti“ spilað í bakgrunninum, lag sem ekki á sér uppsprettu í
söguheiminum, og Lóa „hnígur í sljórri örvæntingu niður í sæti andspænis
líkkistunni“, sem geymir lífsljósið hennar, líkt og bjarminn sem fellur á lík
kistuna gefur til kynna.78 Atburði sem þessum er vitanlega þröngur frásagn
arlegur stakkur sniðinn en forvitnilegt er að skoða sviðsleiðbeiningarnar.
Áhersla er lögð á að þenja tilfinningaþunga atriðisins til hins ýtrasta. með
það að leiðarljósi er lögmálum söguheimsins að fullu ýtt til hliðar og upp
setningin sjálf sett í forgrunn, það er að segja, tilfinningaumrót Lóu er tjáð
í gegnum uppsetninguna með sláandi hætti, allir þættir hennar, lýsing, tón
list, leikmynd og leikur leggjast á eitt við að uppfylla sýniþörf melódramans:
(frammí dyrum heyrist vöggulagið blásið á munnhörpu í afskræmdum
takti einsog dónalegt götulag […] Óli kveikir ljós svo bjarmann ber á
barnslíkkistuna og hin plebbalegu spjöld með áletrununum; hann lyftir
dúknum af líkkistunni. Lóa hnígur í sljórri örvæntingu niður í sæti and-
spænis líkkistunni, snýr baki við dyrum þaðan sem munnhörpublástur-
inn kemur.)79
Truflandi hljóðheimur mætir lýsingu sem virðist bæði vera dramatísk hvað
varðar áreksturinn við myrka fleti og sökum þess hvernig hún er notuð til
að lýsa upp líkkistuna á ákveðnu augnabliki. Rýmisvensl leikara og leikmuna
eru jafnframt til þess fallin að hámarka tjáninguna á tilfinningalegu skip
broti Lóu, fjarlægð hennar frá barninu undanfarna mánuði endurspeglast í
því að það er óli sem er uppvið kistuna en Lóa sest í stól lengra frá henni. Í
kjölfarið reikar hún svo drukkin um sviðið. „Hvar er brennivínið mitt?“ spyr
hún, og sönglar svo veggspjaldsauglýsinguna sem birtist í upphafi þáttarins,
líkt og um lagstúf sé að ræða, sjálfri sér til háðungar: „,Litla Lóa heilsar apa
manninum mikla – leingi lifi stóri samníngurinn‘“.80 Því næst heldur Lóa
í átt að röddum „næturgöltrara“ og hverfur svo út af sviðinu í félagsskap
78 Halldór Laxness, Silfurtúnglið, bls. 153–154.
79 Halldór Laxness, Silfurtúnglið, bls. 152–153.
80 Halldór Laxness, Silfurtúnglið, bls. 153.