Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2020, Blaðsíða 200
EFnISLEIkI, LEIkuR
199
um að læra að gera ekkert úr engu. Þvert á móti er það þéttleikinn, hnúta-
mergðin, kaffæringin, ,,efnisleikinn” í skilningnum þykkur óhjákvæmilegur
þungi, sem býr okkur flóttaleið frá sadískri hvöt til að réttlæta frelsi manns
til að eiga hluti (og þar með eyðileggja þá). Þessháttar frelsi snýst um rétt
byggðan á eignarhaldi. Á vistkerfis-öld þegar miklu fleiri verur ættu sinn
rétt, væru miklu færri verur eign, og það myndar þversögn. Ef allt á sinn rétt
og ekkert er eign getur enginn í raun réttu átt rétt á neinu. maður á ekki
slíkan rétt innan í verkinu hennar Hrafnhildar. Verkið snýst ekki um rétt.
Það bendir okkur í áttina að miklu dýpra og ríkulegra frelsi sem snýst um að
veita hlutum nána eftirtekt; hvernig hlutir sprengja utan af sér hugtökin um
sig og tengjast öðrum hlutum upp á nýtt.
Og um leið er Shoplifter að lyfta okkur upp fyrir hugtakið ,,sjoppa” eða
gjörðinni að versla og gefa okkur færi á að þróa áfram skynjun okkar á merk-
ingu ,,gjörðarinnar”, en sú merking virðist vera föst í miðöldum, eða öllu
heldur í nýplatónskri kristni sem lítur á ,,gjörðina” á fanatískan máta sem
ósk í tóminu: ,,Verði ljós”… En það að versla – eins og spila tónlist eða vefa
– er samvinnuverkefni þíns – og hlutanna sem þú ert að leita að – og hinna
mannskepnanna sem tengjast þér og hlutunum … þú fetar alls konar einstigi
sköpuð af mönnum en líka af flöskum, töskum og víni sem krefst þess að vera
hellt í glas á þennan hátt en ekki hinn.
Við getum líka litið á verslunina í stærra samhengi, séð hvernig mann-
skepnur og ekki-mannskepnur vinna saman og mynda lífhvolf. neyslu-
hyggjan býður upp á ótal möguleika á að tengjast hlutunum á óþvingaðan
máta og það sem vistpólitík telur vera óvin sinn er ekkert annað en tölvu-
mynd af vini í lélegri upplausn. Vistpólitíkin leitar fleiri möguleika, ann-
arra og öðruvísi nautna, og nautnirnar aukast eftir því sem við hlúum að
fleiri lífsformum. Þess háttar umönnun – og þá breytist sjálf hugmyndin
um ,,gjörðina” í eitthvað sem hljómar meira eins og það ,,að annast” – er
líka hluti af hinu femíníska verkefni; þátttakendur í því verkefni hafa verið
vistvænir í hugsun allt frá upphafi frönsku femínistahreyfingarinnar frá því á
seinni hluta sjöunda áratugarins en það stenst sögulega séð á við lífmiðjaða
vistfemínista í Bandaríkjunum. Vegna þess hve samtvinnaður femínisminn
er vistfræðinni getur ítalskur femínískur heimspekingur sagt að ,,kvenna-
hreyfingin sé ekki alþjóðleg heldur ,,alheimsleg”. Eitthvað í ætt við slíka
tilfærslu frá mannheimum yfir í samlíf mannskepna og ekki-mannskepna
má finna í verkum Hrafnhildar því það er eins og verkin séu meðvituð um
hinn efnislega alheim eða vefnað sem heldur ólíkum verum saman. Hreyf-
ingin frá heimi til alheims felur í sér útvíkkun og innlimun. Hin sjálfkrafa