Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2020, Blaðsíða 252
„ALLSKONAR NÚTÍmAHELVÍTI“
251
sonarins taka að gera vart við sig þegar dálítið er liðið á höfuðstaðardvölina,
og undirbyggja þá heildrænu virkjun þessa efnisþáttar sem á sér stað í fjórða
þætti.
Líkt og vikið er að hér að framan, fær Lóa vilja sínum framgengt og tón
listarferðalagi um landið lýkur með því að komið er við í hennar heimabæ,
svo hún geti heimsótt son sinn. Lóu og Feilan ber að garði að næturlagi og í
þann mund sem þau koma að útdyrum litla hússins finnst henni eins og hún
heyri hljóð í myrkrinu:
Lóa: Suss – uss! (nokkra stund er alveg hljótt, þvínæst skerandi barns-
grátur og barnsrödd kveinar í sífellu mamma mamma) Barnið mitt
veika er að kalla! Elsku dreingurinn minn litli – (hún hleypur upp
dyraþrepin, hefur hönd á hurðarhúninum)74
Enginn er hins vegar heima, og þegar Lóa í geðshræringu sinni gerir ná
grönnum rúmrusk er þeim sagt að óli hafi flogið með veikt barnið til
Reykjavíkur kvöldið áður. Þegar Lóa segist hafa heyrt barnsgrát rétt í þessu
er henni svarað um hæl, „Það hafa verið einhver óhljóð innaní sjálfri þér
kona góð.“75 Sem er auðvitað rétt, nema við, áhorfendurnir í leikhúsinu,
heyrðum grátinn líka. Enda þótt leikritið beri þess víða merki að huglæg
ferli raungerist og verði að virkum og áþreifanlegum hluta af sögufram
vindunni, leikmyndinni og persónuflórunni, er barnsgráturinn sem þarna
berst Lóu og áhorfendum til eyrna skýr vísbending um að aukinn kraftur sé
að færast í þetta stílbragð. Það er eins og kviknað hafi á tjáningarásum sem
hingað til voru aðeins í takmarkaðri notkun.
Síðara leiksvið fjórða þáttar er flugvallarhótel og þegar söguframvindan
hefst á nýjan leik eftir kaflaskiptin kemur í ljós að veislan sem haldin var
mr. Peacock til heiðurs er eiginlega um garð gengin. Fólk er enn að reyna
að skemmta sér en sviðslýsing höfundar tekur fram að dansinn sé orðinn
heldur þreklaus og að jafnvel tónlistin sé orðin hálf tuskuleg. Borð og stólar
hafa fallið um koll og öskubakkar og tómar áfengisflöskur liggja eins hráviði
um allt. „Dansgörlin“, skemmtikraftarnir úr Silfurtúnglinu, þrjóskast þó við
með sitt venjulega „númer“, strippdansinn, en sjálf situr Lóa „við borð milli
þeirra Feilans og mr. Peacocks, hallast frammá borðið, grúfir andlitið í arma
sér.“76 Í stað þess að sýna „gleðina“ meðan á henni stóð, hversu gleðileg sem
74 Halldór Laxness, Silfurtúnglið, bls. 132.
75 Halldór Laxness, Silfurtúnglið, bls. 136.
76 Halldór Laxness, Silfurtúnglið, bls. 137.