Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2020, Blaðsíða 97
EDDA R. H. WAAgE Og KARl BENEDIKTSSON
96
Á þessu sama þingi lögðu þeir Árni Thorsteinsson, konungskjörinn
þingmaður, og Eiríkur Kúld, þingmaður Barðstrendinga, fram „Frumvarp
til laga um friðun fugla á Íslandi“.79 Frumvarpið var ögn ítarlegra en hin fyrri
tvö. Rétt eins og í fyrri frumvörpum var hér kveðið á um friðun fugla yfir
ákveðið tímabil, og tilgreint að um væri að ræða varptímann. Skilgreining
tímabilsins tók því að vissu marki tillit til ólíks varptíma tegunda. Þannig var
vísað sérstaklega til varptíma rjúpu og grágæsar, en annars voru sömu tíma-
ákvæði um „aðra fugla, sem til manneldis eru hæfir“.80 Jafnframt voru taldar
upp þær tegundir sem skyldu ófriðhelgar, sem voru: „gripfuglar, ernir, valir,
smyrlar, hrafnar og kjóar“.81 Þessi fyrstu þrjú lagafrumvörp eiga það sam-
merkt að skipta fuglum upp í tvo flokka. Annars vegar eru fuglar sem njóta
tímabundinnar friðunar og samkvæmt þriðja frumvarpinu er þar um nytja-
fugla að ræða, og hins vegar eru fuglar sem eru ófriðhelgir hvar og hvenær
sem er.
Aðaltilgangur þriðja frumvarpsins var, að sögn flutningsmanna þess,
„að verja ýmsa arðsama fugla um vissan tíma ofsókn og ágangi“.82 Töldu
þeir verkefnið brýnt því „eigi væri annað sýnna, en að farfuglar, og einkum
rjúpur mundu gjöreyðast, ef haldið væri áfram að skjóta þá og drepa, meðan
þeir væru að para sig og hreiðra, og ungarnir eigi fullvaxnir“.83 Frumvarp
þeirra Eiríks og Árna byggði þannig á öðrum forsendum en frumvörp Páls,
nefnilega nýtingarsjónarmiðum þess eðlis að skynsamlegt væri að vernda
arðsama fugla þannig að nytjar þeirra myndu eigi skerðast til framtíðar. Í
ljósi þessa komst sú nefnd sem fjallaði fyrst um frumvarpið, og var skipuð
þeim Eiríki og Árna, auk Ásgeirs Einarssonar, þingmanns Húnvetninga, að
þeirri niðurstöðu að frumvarpið næði til of margra tegunda, og lagði því
til að frumvarpinu yrði breytt á þann veg að þær tegundir sem skyldu njóta
friðunar yfir varptímann væru: „rjúpur, tjaldar, lóur allar, spóar og endur.“84
Nefndin gat þess jafnframt að almenn friðun fugla myndi ganga of nærri
eignarrétti einstakra manna.85
Ólíkar ástæður lágu eftir sem áður fyrir vali þessara tegunda. Hvað varðar
rjúpuna var talið nauðsynlegt að friða hana yfir varptímann, „því að þá væri
79 Sama rit, bls. 549–569.
80 Sama rit, bls. 549.
81 Sama rit, bls. 549.
82 Sama rit, bls. 552.
83 Sama rit, bls. 550.
84 Sama rit, bls. 552.
85 Sama rit, bls. 552.