Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Page 18

SJÁLfSMYnD OG óKEnnILEIKI Á TÍMUM fJÁRMÁLAHRUnS
23
spennt og hann yfir þessu ævintýri en hafði svo sem heldur aldrei sett sig beinlínis
upp á móti því. Þess í stað hafði hún flotið með, látið glepjast af einlægum áhuga
hans og fullvissu um að þetta myndi allt ganga að óskum.“ (8) Andavaraleysi
Katrínar má tengja við almennt einkenni á hrollvekjunni þar sem sögupersónur
eru einkar lunknar við að koma sér ávallt í verstu mögulegu aðstæður þrátt fyrir
háværar og ítrekaðar aðvaranir.50 Sem dæmi má nefna þegar ungur nemandi
Katrínar segir henni í óspurðum fréttum að fara ekki í húsið: „Drengurinn hafði
staðið áfram sem frosinn [...] svo sagði hann með sama trega í röddinni: Ekki
fara í húsið. Þú kemur ekki aftur.“ (38) Með þessum hætti nýtir höfundur sér frá-
sagnartækni hrollvekjunnar til að skapa spennu og eftirvæntingu í frásögninni,
en um leið skírskota þessi stef sterklega til hrunsins, því hér verður eiginmaður-
inn, bankastrákurinn, sem olli ef til vill ekki hruninu einn og óstuddur en ber
ábyrgð á fjármálavandræðum hjónanna, að grimmu illmenni sem hyggst drepa
eiginkonu sína, hina grunlausu Katrínu, til að komast yfir líftryggingu hennar
og hagnast á ný.51
Sögupersónurnar í Ég man þig, þau Garðar, Katrín og Líf endurspegla
hvernig ólíkir hópar samfélagsins upplifðu hrunið með ólíkum hætti, og um leið
ólíka gerendavirkni, það er hversu mikinn þátt hver og einn tók í góðærinu og
þeim atburðum sem leiddu til hrunsins og ekki síður hvernig þeir takast á við
atburðina eftir hrun. Katrín er passíf aðalsöguhetja og óvirk hrunsögupersóna
sem tekur þátt í frásögninni án þess að hafa mikil áhrif á atburðarásina. Per-
sónusköpun hennar skírskotar í andvaralausan almúgann sem leyfði nokkrum
bankastrákum, eins og Garðari, að leika á sig. Vinkonan Líf, endurspeglar svo
enn annan hóp samfélagsins, en þau Katrín og Garðar. Hún kemur úr hærri
stigum samfélagsins og er það vel sett að hún virðist ekki þurfa að láta atburði
eins og hrun fjárlmálakerfis og gjaldþrot þjóðar hafa áhrif á sig og sitt þægilega
líf. Hennar þáttur í framkvæmdunum virðist í fyrstu vera flótti frá einmanaleika
og sorg en í upphafi sögunnar er því lýst hvernig hún hafi misst eiginmann sinn
nokkuð fyrirvaralaust. Þegar líður á söguna kemur aftur á móti í ljós að hún átti
þátt í dauða eiginmanns síns og er komin á Hesteyri til að aðstoða ástmann sinn,
Garðar, til að losa sig við eiginkonu sína, Katrínu. Hér notar höfundur tæki-
færið til að beita samfélagsástandinu, ísköldum veruleik eftirhrunsins, sem sögusvið
fyrir spennandi hrollvekju. Í anda gotnesku hefðarinnar skapar hún svart-hvítar
andstæður úr sögupersónum sínum sem hafa um leið sterka skírskotun í hrun-
50 Sjá til dæmis umfjöllun Úlfhildar um söguna á Bókmenntavefnum.
51 „Eins og Garðar yrði betur settur að henni látinni, hann hefði bara setið uppi með helm-
ing skuldanna eftir skilnað. Sem ekkill sæti hann uppi með allan pakkann. En svo mundi
hún eftir líftryggingunni.“ (bls. 292)