Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Page 45

SuNNA DÍS JeNSDóTTIR
50
á gríðarstórum sofandi risa sem væri í þann veginn að vakna úr dvala.
Hún fann hvernig fætur hennar urðu máttlausir, fannst hún þurfa að
setjast, leggjast, grafa sig niður, loka á þessa hræðilegu sýn (178).
ókennileikinn altekur Brynju þegar hún stendur frammi fyrir þessu lifandi hryll-
ingshúsi og viðbrögð hennar endurspegla afneitunina sem hún hefur ríghaldið í.
ekkert hinna fullorðnu getur séð blokkina í þessu ljósi enda er það aðeins á færi
útvalinna barna að átta sig á leyndarmálum Húmdala. Bókmenntafræðingurinn
Sigrún Margrét Guðmundsdóttir hefur bent á að grunneiningar reimleikahúss-
frásagna séu húsið sjálft og leyndarmálin sem það geymir og eru reimleikarnir
þá táknræn birtingarmynd hins dulda.38 David Punter er á svipuðum slóðum í
sínum skrifum en hann segir að kjarna hins gotneska megi finna í draugagang-
inum sem raskar mörkum tímans og vekur upp ókennileika gagnvart óheftum
krafti minninga og tráma. ógnin felst því í endurkomu hins liðna og afhjúpun
hins ósagða.39 Mikilvægt er að hafa í huga að reimleikarnir sem ásækja sögu-
heiminn geta endurspeglað sálrænt tráma í menningarlegu samhengi og eru því
ekki alltaf bókstaflegir draugar í þeim skilningi að þeir séu framliðnir einstakl-
ingar.40 Í Húmdölum felast reimleikarnir í uppsöfnun hinna neikvæðu athafna
og hugsana sem nært hafa ófreskjuna og gert henni kleift að dreifa sér um blokk-
ina líkt og Brynju verður ljóst.
Í bókinni Danse Macabre (1981) greinir hrollvekjuhöfundurinn Stephen King
ýmsa þætti reimleikahússins. Hann líkir slíkum húsum við rafgeyma og segir
að tilfinningar og upplifanir fólks safnist saman innan þeirra. Húsið dælir geð-
hrifunum út í umhverfið og reimleikarnir eru því endurkast liðinna atburða sem
afhjúpa sögu hússins. Þess vegna verða staðir þar sem slæmir atburðir hafa átt sér
stað að reimleikahúsum, eða „slæmum stöðum“ (e. Bad Place) líkt og King kallar
það.41 Skýran samhljóm má sjá með skilgreiningu King og skáldsögu Jökuls þar
sem slæmar tilfinningar, eða neikvæðar hugarbylgjur (275), safnast saman í Ísaki
líkt og hann sé rafgeymir í hleðslu. Neikvætt andrúmsloft blokkarinnar verður
38 Sigrún Margrét Guðmundsdóttir, „Tveggja hæða hús á besta stað í bænum“, bls. 137 og
156.
39 David Punter, „The uncanny“, bls. 136. Þessi greining á hinu gotneska rímar að miklu
leyti við sálgreiningar-kenningar Freud en hann taldi taugaveiklun stafa af endurminn-
ingum sjúklinga sem yllu þeim þjáningu. „Sjúkdómseinkenni þeirra eru leifar og minn-
ingartákn tiltekinna atvika, sem hafa valdið sálrænum áföllum.“ Sigmund Freud, Um
sálgreiningu, bls. 47.
40 Andrew Smith, „Hauntings“, The Routledge Companion to Gothic, ritstjórar Catherine Spo-
oner og emma Mcevoy, London: Routledge, 2007, bls. 147–154, hér bls. 148.
41 Stephen King, Danse Macabre, New York: everest House, 1981, bls. 253.