Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Page 48

„HANN VISSI HVAð VAR VeRuLeIKI OG HVAð eKKI“
53
íbúafjöldi upp hugrenningatengsl við hugsanlegar hliðstæður blokkarinnar í
raunheimi. Þegar rýnt er í samfélagslega umræðu frá útgáfutíma skáldsögunnar
kemur í ljós forvitnilegur samanburður þess efnis í skrifum sagnfræðingsins
Braga Bergssonar frá árinu 2004 þar sem hann fjallar um hraða uppbyggingu
Breiðholtshverfis á höfuðborgarsvæðinu á seinni hluta tuttugustu aldar.52
Í greininni sem ber titilinn „Fellapakkið í gettóinu“, og birtist í tímaritinu
Sagnir, fjallar Bragi sérstaklega um Fellahverfið þar sem mörg fjölbýlishús risu á
skömmum tíma fyrir tilstilli stjórnvalda og mikið magn íbúða komst í umferð.
Sérstaklega er minnst á þrjú hundruð og tuttugu metra langa byggingu sem
reist var eftir endilöngu hverfinu í þeim tilgangi að ná fram hámarkssparnaði.
Í fjölbýlishúsinu sem hlaut viðurnefnið „langavitleysan“ eru tvö hundruð íbúðir
og áætlaður íbúafjöldi um sjö til átta hundruð.53 Minnir þetta um margt á stærð
Húmdala þar sem sjö stigagangar gnæfa yfir á ellefu hæðum og þrjú hundruð og
fimmtán íbúðir hýsa um níu hundruð íbúa. Þegar slík stórhýsi og heilu hverfin
rísa getur það haft töluverðar afleiðingar í för með sér líkt og Bragi reifar í um-
fjöllun sinni um Breiðholt. Mikill fjöldi fólks sem ekki hafði áður átt kost á því að
eignast húsnæði gat loksins látið af því verða en stjórnvöldum tókst illa að koma
til móts við þær félagslegu og menningarlegu kröfur sem búferlaflutningar í svo
stórum stíl hafa í för með sér. Þar að auki gengu framkvæmdirnar sjálfar mis-
jafnlega og efasemdir manna gagnvart skipulagi hverfisins komu snemma fram.
Bragi vísar í ævisögu stjórnmálamannsins og verkalýðsleiðtogans Guðmundar J.
Guðmundssonar sem hafði þetta að segja um uppbygginguna:
Mestu mistökin voru líklega að byggja lönguvitleysuna í Fellahverfinu.
Það var sérviska arkitekta sem vildu byggja lengstu blokk á Norður-
löndum. Byggðin í efra-Breiðholti er alltof þétt og það stórspillti
hverfinu.54
Bragi tekur einnig fyrir samfélagslega umræðu frá upphafi áttunda áratugar-
ins sem endurómaði áhyggjur af stéttaskiptingu þjóðfélagsins og samansöfnun
þeirra efnaminni í Breiðholti. Hann vekur sérstaka athygli á þeim vanda sem
slíkt fyrirkomulag getur haft í för með sér og vísar í skýrslu félagsráðgjafa frá
árinu 1975 því til stuðnings þar sem áhyggjuraddir voru þegar komnar fram
vegna félagslegra vandamála í hverfinu. Þar er það einnig gagnrýnt að allar fé-
lagslegar íbúðir í Breiðholti voru staðsettar í Fellahverfinu þrátt fyrir að mikill
52 Bragi Bergsson, „Fellapakkið í gettóinu“, Sagnir 1/2004, bls. 66–73, hér bls. 66.
53 Sama rit, bls. 67.
54 Sama rit, bls. 67.