Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Blaðsíða 60

„HANN VISSI HVAð VAR VeRuLeIKI OG HVAð eKKI“
65
haft í för með sér. Stúlkan Halla nær til að mynda fullkomnu valdi á foreldrum
sínum í kjölfar skilnaðar þeirra og fær þau til að þjóna öllum sínum barnslegu
löngunum. Hún aftengist þeim algjörlega tilfinningalega og nær saga hennar að
fanga þá staðreynd að börn þarfnast aga jafnt og atlætis og um leið að fullnæging
langanna jafngildir ekki hamingju.
Drengurinn Aron lifir sömuleiðis við ranghugmyndir föður síns og tilefnis-
lausar barsmíðar sem valda honum stöðugum ótta sem hann tekur út með því
að níðast á minni máttar. Systkinin Bergur og eva Mist læra einnig óheilbrigt
samskiptamynstur heima fyrir, faðirinn tekur gremju sína út með því að beita
móðurina ofbeldi, hún lætur reiðina ganga áfram með því að gefa syninum kinn-
hest mislíki henni athafnir hans eða viðmót og hann lærir að þagga niður í yngri
systur sinni á sama máta. Hér hefur einungis verið kafað dýpra í nokkrar af þeim
frásögnum sem Jökull afhjúpar í þeim tilgangi að varpa ljósi á þá víðtæku sam-
félagsrýni sem finna má í skáldsögunni.
Að lokum
Af þessari umfjöllun má sjá að í verkinu Börnin í Húmdölum er staða barna höf-
undi hugleikin. Málefnið er bæði marglaga og vandmeðfarið og notast Jökull
við frásagnarmáta gotneskrar skáldskaparhefðar til þess að koma efninu til skila.
Samfélagsrýni sögunnar er miðlað á forsendum hins hræðilega og yfirnáttúru-
lega og sver verkið sig því í ætt við aðrar gotneskar bókmenntir, sem gjarnan hafa
tekið erfið málefni til umræðu. Í textanum má finna ýmis tengsl við kenningar
sálgreiningar sem notaðar eru til að ýfa upp óhugnað frásagnarinnar, í gegnum
upplifanir persóna og myndmál. Reimleikahús hryllingssagnanna er fært yfir í
íslenskan samtíma þar sem fordómar, innilokun og ofbeldi ásækja söguheiminn
og börnin sem þar búa eru bæði hetjur frásagnarinnar og fórnarlömb. Blindni
hinna fullorðnu gagnvart því óréttlæti og ofbeldi sem fær að þrífast óáreitt í nær-
umhverfi þeirra verður táknræn fyrir þöggun samfélagsins á erfiðum málefnum.
Saga barnanna í Húmdölum afhjúpar það sem undir yfirborðinu kraumar í
vitund þjóðfélags sem stendur á barmi nýs veruleika þar sem raddir barna og
réttindi hljóta hljómgrunn.