Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Síða 89

MARTEINN KNARAN ÓMARSSON
94
nýlendusamband Danmerkur og Íslands, sjálfstæðisbaráttuna, sem gefur þeim
aukna vigt. En rétt eins og íslensku menntamennirnir í sögunni sem kalla eftir
lausn þjóðarinnar undan oki Dana þá eru morðingjarnir einnig undirsátar sem
„mótmæla“ þeim sem hafa haft vald yfir þeim í gegnum tíðina. Þá er kven-
frelsisbaráttan á 19. öld einnig fyrirferðarmikil í frásögninni og gefur raunar
morðunum sína hugmyndafræðilegu stoð. Marie Louise er þannig meðlimur í
Ragettunum, kvennahreyfingunni í skáldsögunni, og var þar að auki ættleidd af
sjálfri Marie Luplau sem er söguleg persóna og var mikil kvenréttindabaráttu-
kona í Danmörku. Marie Lousie dýrkar Finn Kóperníkus og dregur hann með
sér á fund hjá Ragettunum snemma í sögunni eða þegar hún á átján ára afmæli.
Á fundinum er orðræðan býsna kröftug og ofbeldisfull. Kallað er eftir niðurrifi
feðraveldisins þar sem meðal annars er farið fram á að karlmenn séu settir í búr
og þeir einungis notaðir til undaneldis:
„allar Ragettur eru samþykkar því að þessir sjálfskipuðu synir valdsins
verði gerðir brottrækir úr samfélagi okkar!“
„Já!“ hrópaði salurinn og Finnur sá ekki betur en Júlíus Skjal-
dormur tæki undir.
„Og hvert viljum við reka þá?“
„Í búrin! Í búrin!“
„Og hvað gerist í búrunum?“
„Þeir veslast og strokkast! Þeir veslast og strokkast!“
„Ég er farinn að skilja þetta,“ hvíslaði Finnur aftur að Marie Lo-
uise. „Þú dróst okkur hingað sem leikmuni til að ýta undir drama-
tíkina“ (135).
Eins og hér sést er að sjálfsögðu stór munur á gjörðum tvíeykisins og kvenna-
hreyfingarinnar þótt hugmyndafræðin að baki sé ef til vill svipuð. Kvenna-
hreyfingin drepur ekki kúgara sína heldur notar einungis ofbeldisfullt tungutak
og leikræn tilþrif til þess að kalla fram áhrif líkt og fram kemur í tilvitnuninni.
Veikir einstaklingar eins og Marie sem í þokkabót hefur orðið fyrir miklum
áföllum í æsku geta aftur á móti orðið fyrir djúpum áhrifum af slíku og tekið
málflutninginn bókstaflega. Með því að stilla morðunum og Ragettunum upp
með þessum hætti myndast því gagnrýni á þær femínísku herferðir sem kunna
að vera of hatursfullar eða öfgakenndar í garð karlmanna. Um leið varpar sagan
ljósi á „viðurstyggð“ feðraveldisins og sýnir lesanda hvað það getur leitt af sér, í
þessu tilviki raðmorð, og gerir það raunar með tvöföldum hætti. En með því að
nota Kobba kviðristu sem fyrirmynd og kalla fram ímynd hans og merkingu sem