Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Page 99

STEINDóR J. ERLINGSSON
104
svo ég leyfi mér að umorða tvær línur úr einu af kattarljóðum Charles Bau-
delaire (1821–1867), handan dulræns auga Snúlla, sem glóir líkt og stjarna.13
Ljóðlínurnar dásamlegu gera mig loks meðvitaðan um þungan, taktfastan og
kærleiksríkan andardrátt þeirra. Undir sænginni sé ég móta fyrir ávölum lík-
ama eiginkonunnar en höfuðið eitt er sýnilegt. Á meðan brúnt hárið liðast eftir
koddanum og minnir mig á kraftmikinn foss í vorleysingum liggur líkami Snúlla
þétt upp að höfði hennar, líkt og leifar af klakabrynju vetrarins. Nærvera þeirra
og fegurð má sín því miður lítils í baráttunni við minningastreymið dimma sem
þeytist um hugann.
Ég finn nú fyrir yfirþyrmandi hatri á sjálfsvitundinni, uppsprettu hugsananna
sem halda mér í heljargreipum. Sterkust þeirra er löngunin til þess að deyja.
Þegar eiginkonuna ber aftur við sjónsviðið teygi ég mig eftir Kattarheimspeki, nýrri
bók heimspekingsins Johns Gray (f. 1948),14 sem liggur á náttborðinu. Þegar ég
fletti henni kviknar innra með mér sannfæring þess efnis að eiginkonan geti ekki
með nokkru móti skilið dauðakenndina sem æðir nú um vitundina, þessa skelfi-
legu löngun sem hefur litað líf mitt dökkum litum í áratugi, jafnt í vöku sem og
svefni. Hryggur hugsa ég til ljóðlína Steins Steinarrs:
Þú, sem ég elska,
aldrei skalt þú vita,
hve þung mín þjáning er. 15
Þótt eiginkonan sé öll af vilja gerð þá getur venjuleg manneskja ekki skilið þessa
skelfilegu hvöt sem „er svo dimm og dauðahljóð“.16
Á daginn birtist dauðahvötin sem sjálfsvígshugsanir, en frá morgni til kvölds
hugleiði ég misalvarlega eigin endalok. Þegar verst stendur á velti ég fyrir mér
í smáatriðum hvernig best sé að enda lífið. Þá streyma alls konar hugmyndir
um hugann, stundum eins og hendi væri veifað. Ég er ef til vill úti á gangi og sé
stóran trukk nálgast á fleygiferð. Þá getur hugurinn skyndilega tekið upp á því
að hvetja mig hástöfum til þess að ganga í veg fyrir farartækið, án þess að ég leiði
hugann að vesalings bílstjóranum. Sami hryllingur getur gripið mig þegar ég
labba yfir brú í hverfinu, þá stari ég eins og í leiðslu ofan í hafdjúpið og hugleiði
hvort mikill sársauki fylgi því að drukkna.
Í kjölfar slíkra ögurstunda leiði ég stundum hugann að hjónunum Reziu og
13 Charles Baudelaire, „Cat“, The Flowers of Evil, James McGowan þýddi, Oxford: Oxford
University Press, 1993, bls. 135.
14 John Gray, Feline Philosophy. Cats and the Meaning of Life, London: Allen Lane, 2020.
15 Steinn Steinarr, „Mazurka eftir Chopin“, bls. 118.
16 Sama heimild.