Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2023, Qupperneq 170

„HAnDAn VIð lÍFIð BÍðuR EkkERT, EkkERT“
175
niðri fyrir eins og fram kemur í upprunalegri skáletrun í fjórðu hendingu ljóðs-
ins. Sökum þessa þunga má líta svo á að þarna tali skáldið sjálft. Hér er hvað
sem öðru líður þeirri tvenndarhyggju (e. dualism) hafnað sem löngum hefur verið
ríkjandi í kristinni trúarhefð og því stigveldi milli efnis og anda sem í henni felst.
Hinn skynjanlegi heimur og handanheimurinn falla saman. Efnið er óaðgrein-
anlegt frá andanum. Maðurinn er sál-líkamleg vera. Ólíkar víddir tilverunnar
standa okkur opnar í óklofnum altækum heimi þótt við séum oftast ómeðvituð
um það.60 Vegna þess hve ungt ljóðið er má líta á þetta sem hluta af lokaniður-
stöðu Hannesar ef lífsverk skálds leiðir til ályktunar.
Leyndardómur tilverunnar og opinberun hans
Hér framar hefur verið sýnt fram á að víða í ljóðum Hannesar Péturssonar birt-
ist það viðhorf að líf mannsins í þessum heimi veiti tilveru hans fullnægjandi
tilgang án þess að til komi einhvers konar „handan-tilvera“ eða framhaldslíf. Í
fjölmörgum ljóða sinna bæði fyrr og síðar hefur hann enda brugðist við heimin-
um á lofsöngvakenndan hátt. Í ljóðinu „umhverfi“ leitar þó sú ágenga spurning
á ljóðmælanda hve lengi hann geti lofsungið alla þá jarðnesku hluti sem huga
hans gleðja:61
[…] (Vegna þess að heilt erindi er fellt brott.)
hve lengi, án þeirrar vissu að eitthvað sé til
ofar sérhverjum stað, hverri reynslu og hugsun
sem teflir þessum fjöllum fram, þessu hafi
fjarlægð og nálægð, öllu — lífi og dauða
leikur því fram fyrir augum mér öruggri hendi? (160)

Hér kveður við óvenjulegan tón í lofsöngvum Hannesar og má vel líta á hann
sem trúarlegan. Hendingarnar sýna einnig að á sjöunda áratugi liðinnar aldar
var tekið að gæta þeirrar heimsmyndar eða umhverfismeðvitundar í ljóðum
Hannesar sem ekki gerir aðeins ráð fyrir hulinni vídd heldur og handanlægum
geranda. Í „Stökum stundum hjá gröfum“ kann sá „gerandi“ vissulega að vera
ópersónuleg „upphafsþruma“, Stóri hvellur? Í „umhverfi“ er gerandinn aftur á
60 Hér má merkja skyldleika við hugarheim R.M. Rilkes. Sveinn Yngvi Egilsson, Náttúra
ljóðsins, bls. 180–188.
61 ljóð ort 1965, birtist í Innlönd.