Úrval - 01.06.1952, Page 39

Höfundur varpar fram og- svarar
spurningunni:
Er kvikmyndalist til?
Grein úr „Dialog",
eftir Albert JVIertz.
JA, SVEI, hugsar lesandinn
sjálfsagt undir eins og hann
hefur lesið fyrirsögnina, á nú
enn einu sinni að fara að karpa
um það, hvort til sé kvikmynda-
list eða ekki ? Þær umræður
hafa nú bráðum staðið í heilan
mannsaldur og eru satt að segja
orðnar óþolandi. Það skal ját-
að, að umræðuefnið er marg-
þvælt og að mestu tilgangslaust.
Ætlun mín er heldur ekki að
ræða aðallega fagurfræðilegt og
listrænt gildi kvikmyndanna,
heldur kjör þeirra, gildi þeirra
fyrir daglegt líf vort, fyrir
hugsunarhátt og hegðun nú-
tímamannsins. Saga kvikmynd-
anna er langtum áhrifameiri en
almenningur gerir sér grein fyr-
ir, hún er sem sé aðeins á ytra
borðinu saga kvikmyndanna,
hún er í miklu ríkara mæli saga
samtíðarinnar í fagurfræðileg-
um, siðrænum og félagslegum
efnum.
Þegar Brd Lumieré höfðu
fyrstu kvikmyndasýningar sín-
ar í París 1895, voru það ekki
fyrstu frumstæðu tilraunir
nýrrar listgreinar, sem þeir
sýndu, heldur furðulegur eigin-
leiki undravélar, sem gat fest á
strimil og sýnt hinn ytri veru-
leika svo náttúrlega, að undr-
um sætti. Minnist þess sjálf,
hvaða áhrif fyrsta kvikmyndin,
sem þið sáuð í bernsku, hafði á
ykkur; þið hafið sjálfsagt eins
og flestir aðrir litið á hana sem
veruleika, sem merkilegan töfra-
glugga, er opnaði ykkur sýn út
í heiminn. Og flest fólk hefur
enn á fullorðins aldri sömu af-
stöðu til kvikmyndanna. Það lít-
ur á kvikmyndina á tjaldinu
sem veruleika, er sé ekki í veru-
legum atriðum frábrugðinn
þeim veruleika, sem það lifir í
sjálft. Á barokk- og endurreisn-
artímabilinu höfðu menn mikið
og almennt dálæti á allskonar
vélrænum sjónhverfingaleik-
föngum, klukkuspilum með
hreyfanlegum landslagsmynd-
um, myndum, sem gátu hreyfzt
einkar eðlilega o. s. frv. Ég get
því ekki afneitað þeirri skoðun
rithöfundarins André Malraux,
að kvikmyndin sé til orðin í
framhaldi af þessu dálæti bar-
okktímabilsins á hreyfanlegimi
sýnileikföngum. Ef við skoðum
kvikmyndina í þessu Ijósi, þá er