Úrval - 01.04.1974, Síða 85

33
VÍXILLINN SEM VERZLUNARBRÉF
þeim sökum gilda um þá mjög
strangar reglur, að því er varnir
snertir. í víxilmálum má aðeins
hafa uppi þessar efnisvarnir:
1. Að mál sé höfðað af röngum
aðila eða gegn röngum aðila.
2. Að aðila hafi að lögum skort
hæfileika til þess að taka á sig
víxilskuldbindinguna (lögræðis
skortur).
3. Að nafnritun aðila á víxilinn
sé fölsuð eða innihald víxils-
ins.
Samkvæmt þessu er ekki unnt að
bera það fyrir sig, að víxill sé
greiddur, ef hann ber það ekki með
sér, að svo sé. í frásögninni hér á
undan bar upphaflega víxileigand-
anum skylda til þess að láta víxil-
inn af hendi með áritun um
greiðslu, þegar maðurinn bauð
fram greiðslu sína og maðurinn gat
einfaldlega neitað víxileigandanum
um greiðslu, ef hann neitaði að
gera slíkt. Það, sem síðar gerðist,
var að verzlunareigandinn varð
gjaldþrota og aðili sá, sem fengið
hafði vixilinn sem tryggingu, varð
fyrir þá sök réttmætur handhafi
og eigandi víxilsins. Víxillinn sjálf
ur bar það hvergi með sér, að hann
hefði verið greiddur og því fór sem
fór.
MISSIR VÍXILRÉTTAR
Af því, sem þegar hefur verið
nefnt, er ljóst, að víxilhafi á mun
sterkari og tryggari kröfurétt á
hendur víxilskuldara en kröfuhaf-
ar eiga almennt á hendur skuldu-
naut sínum. Þessi aukni réttur, sem
víxlinum fylgir, er nefndur víxil-
réttur og lýsir hann sér aðallega í
því, að víxilhafi getur hagnýtt sér
víxilmálaréttarfarið til þess að fá
kröfu sinni fullnægt.
En jafnframt því sem löggjöfin
tengir þennan óvenjulega rétt við
víxilinn, hefur hún á hinn bóginn
að geyma ákvæði, sem leiða til
þess, að víxilrétturinn fellur niður
vegna tiltekinna atvika, sem sum
skipta engu máli um kröfur al-
mennt og sum koma að vísu til
greina einnig um aðrar kröfur, en
eru strangari um víxilkröfur en um
aðrar kröfur. Það hefur þótt rétt
annars vegar að binda hinn mikla
rétt víxilhafans því skilyrði, að
hann beitti honum með vissum
hætti og glataði þessum rétti að
meira eða minna leyti, ef hann
gætti eigi þeirrar aðferðar (van-
geymsla).
í annan stað hefur þótt rétt að
setja víxilréttinum viss tímamörk,
styttri en að jafnaði gilda um kröf
ur (fyrning). Skal nú gerð grein
fyrir þessu tvennu í stuttu máli,
en greinilegt er, að mjög margir
þeirra, sem við viðskipti fást hér
á landi og því einatt þurfa að taka
við eða láta af hendi víxla sem
greiðslu, gera sér allt of litla grein
fyrir því, hvað þetta tvennt skiptir
miklu máli fyrir gildi víxilskuld-
bindingarinnar.
VANGEYMSLA
í víxillögunum segir, að séu
firestir þeir látnir hjá líða, sem
gilda — um sýningu víxils, sem
hljóðar um greiðslu við sýningu
eða tilteknum tíma eftir sýningu
— um framkvæmd afsagnargerðar
vegna samþykkisskorts eða vegna