Úrval - 01.05.1978, Qupperneq 49

LEYSA SÓL, VINDUR OG VATN ORKUVANDAMÁLIÐ?
47
eru þó horfunar í sambandi við nýt-
ingu neðanjarðarvatns til framleiðslu
raforku og sem uppsprettu dýrmætra
og sjaldgæfra steinefna fyrir efnaiðn-
aðinn.
Eins og er telja vísindamenn ekki
að heitt jarðvatn verði undirstaða öfl-
ugs orkuiðnaðar. Skynsamlegt er að
nota það sem staðbundinn orkugjafa
í því skyni að draga nokkuð úr elds-
neytiskostnaði og til þess að viðhalda
jafnvægi í orkubúskapnum. Engu að
síður er þessu máli mikill gaumur
gefinn og nú er rætt um að koma á
fót stórum innlendum samtökum,
Geotermika. Slík samtök myndu
vinna að rannsóknum, könnunum og
byggingum í tengslum við smíði jarð-
varmavera.
VINDORKAN
Vindorka í Sovétríkjunum er gífur-
leg. Samkvæmt útreikningum vís-
indamanna er heildarafkastageta
vindstraumanna yfir landinu um
103.000 milljón kílówött.
Á ýmsum tímum hafa stórar vind-
orkustöðvar verið reknar í Sovétríkj-
unum. 1933 var vindrafstöð tekin í
notkun í grennd við Sevastopol á
Krímskaga. Afkastageta hennar var
Vatnsorka til rafmagnsframleiðslu,
með þeim hætti sem við Islendingar
þekkjum hana, verður fyrst um sinn
ein ódýrasta og heppilegasta aðferð-
in, þótt stöðugt sé leitað að nýjum og
enn betri.
100 kílówött. Vindhjól hennar var 30
metrar í þvermál. Á þeim tíma var
stöðin hin öflugasta í heimi. Á sjötta
áratugnum var vindknúin rafstöð
með mörgum vélasamstæðum reist
fyrir samyrkjubú í Tselinogradhéraði.
Afkastageta henar var 400 kílówött. I
sjö ár sá hún þrem stórum samyrkju-
búum fyrir rafmagni og framleiddi
meira en 11 milljón kílówattstundir
af raforku.
Nú standa yfír tilraunir með
hundruð vindrafstöðva í hinum ýmsu
landshlutum. Þær eru notaðar til þess
að dæla vatni, til þess að mala korn,
við áveitu, til þess að afsalta vatn,
framleiða raforku, hlaða rafhlöður,
til þess að húða pípur til varnarryði,
og margt fleira. í mörgum tilfellum
eru notaðar rafhlöður þegar ekki er
nægur vindur. Nýverið hefur verið
hönnuð stöð þar sem 2—2.3 metra
vindhraði á sekúndu er nægilegur til
starfrækslu.
Tsiklon (hvirfilvindur), sérhæfð
rannsóknar- og framleiðslusamtök,
sem stofnuð voru 1975, hanna, fram-
leiða og setja saman vindrafstöðvar.
Eitt af verkefnum þessara samtaka er
að hanna vindrafstöðvar fyrir staði
hátt yfir sjó, sem myndu nýta orku
nálega stöðugs loftstraums í níu til
ellefu kílómetrahæð (hraði hans er frá
50—70 metrum á sekúndu). Eitt af-
brigði þessara stöðva er ráðgert að
setja á loft með loftbelg eða öðru stýr-
anlegu tæki. Raforkan verður leidd til
jarðar með geysisterkum kapli, bún-
um léttri einangrun.
★