Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1988, Side 18

22
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
nefndar".44 Garðleifarnar sem nú eru í ósnum gætu verið slíkar undir-
stöður sem Sigurður nefnir en ofanáhleðslan kann að hafa verið úr
minna grjóti og borist burt.
Óvíst er að netið sem Sigurður lýsir hafi verið nothæft í ósnum við
Reyðarvatn, það var notað til að veiða lax sem leitaði á rnóti straumi en
hugsanlegt er að það hafi mátt nota til að vciða bleikju sem hafði hrygnt
og leitaði að nýju úr Grímsá í Reyðarvatn. I norsku yfirlitsverki er
„krokgarn" aðeins nefnt í tengslum við laxveiði.45
Ekki man Sigurður það alveg rétt að Norðmaðurinn hafi verið á ferð-
inni í fyrsta sinn árið 1857. Þetta var vorið 1854 og það var Carl
Siemsen sem fékk til Norðmanninn „og ýmsar tilfæringar og veiðar-
færi“ og voru gerðar tilraunir í Hvítá og Grímsá.46 Ég geri ráð fyrir að
ártal hafi skolast til hjá einhverjum um garðhleðsluna í ósnum, Kristjáni
Þorsteinssyni, Pétri eða Ingimundi, kannski öllum. Finnst mér mjög
freistandi að tengja þessa garðhleðslu, sem Kristján sagði frá, við komu
Norðmannsins árið 1854. En Pétur segir garðana hafa verið tvo og til-
ganginn með þeim verið að stífla ána. Heimildarmenn mínir kannast
ekki við að Kristján hafi nefnt stíflu.47 Mér þykir líklegra að garðurinn
hafi aðeins verið einn, menn hafi notað leifar gömlu ástemmunnar, gert
bil á milli garðs og hólma, með það í huga að setja þar veiðitæki. Fæð
heimilda bendir til að veiðar með þessunr hætti hafi ekki verið langæjar
í Reyðarvatnsósi, þetta hefur etv. verið reynt aðeins einu sinni.
Þess er að geta að dýpi er um 70 sm á nokkrum kafla þar sem dýpst
er í ósnum. En Freysteinn Sigurðsson telur að það hafi verið meira
þarna fyrir rúmum 30 árum, óvætt á klofstígvélum.48 Hafi verið svo
djúpt um 1855, gat kannski virst auðveldara og arðvænlegra að koma
við veiðivélum í ósnum milli garðs og hólma.
En hvers konar veiðivél var notuð? Hugsanlega einfalt net eins og
Björn Blöndal lýsir en annað kom líka til greina. Björn segir frá því
sem hann nefnir „hlaupagarð" og fer þar eftir lýsingu Guðmundar Dan-
íelssonar bónda í Svignaskarði (f. 1872) og lætur fylgja með teikningu.
Björn ritar ma.:
Nálægt ytri enda garðsins var trektlaga kró eða krær. Yfir opinu sem sneri
undan straumi var raðað hellum svo að dimmt var í krónni. Þegar laxinn
44. Sigurður Fjeldstcd, „Laxveiði". Héraðssaga BorgarJjarðar II (1938), bls. 241-3.
45. Brobak, K., Fartoy og redskap. Typer og vedlikehold. (Fagboker for fiskere), bis. 94.
46. Þjóðólfur 2. júní 1855, bls. 95.
47. Sigurður Ásgeirsson munnlega.
48. Úr dlv. brcfi.