Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1988, Blaðsíða 68
72
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
1130.K Theodoricus vitnar í upphafi bókar sinnar til íslendinga sem
heimildarmanna:
... et prout sagaciter perquirere potuimus ab eis, penes quos
horum memoria praecipue vigere creditur, quos nos Islendinga
vocamus, qui haec in suis antiquis carminibus percelebrata recolunt.9
(... eftir því sem vér fengum nákvæmlega spurt hjá mönnum, sem
taldir eru hafa frábærlega sterkt söguminni og vér köllum ísletidinga
og stunda þau efni, sem víðfrægð eru í gömlum kvæðum þeirra).111
Eins og Fjcld Halvorsen hefur sýnt fram á, sýna bæði þessi ummæli
og ummæli Saxos, að það hefur þótt góð trygging að vitna til íslend-
inga almennt, þegar um sagnfræði var að ræða, það er vitnað til þeirra
sem öruggra heimildarmanna, og það eru konungakvæði þeirra sem
fengið hafa þeim þessa mikla orðstírs.11
Theodoricus segir frá landnámi á íslandi. Þegar hann hefur lokið við
að skýra frá Ingólfi, kemur þessi klausa:
Et tunc primum illa terra inhabitari coepit, quam modo Islandiam
vocamus, præter quod paucissimi ex Hybernia insula, id est Brit-
annia minori, ibi creduntur antiquitus fuisse ex quibusdam indiciis,
repertis videlicet libris eorum et nonnullis utensilibus.12
(Og þá tók fyrst að byggjast land það, er vér köllum ísland, nema
hvað talið er, að fáeinir menn frá eynni Hiberniu, það er Bretlandi
hinu minna, hafi verið þar áður, og verður það ráðið af ýmsum
merkjum, sem fundust, nefnilega bókum þeirra og nokkrum áhöld-
um).
Einar Ól. Sveinsson og Hermann Pálsson benda báðir á hve skyld
þessi frásögn er frásögn íslendingabókar, en hvorugur þeirra skýrir
hvernig þeim skyldleika muni vera farið. Fræðimenn eru yfirleitt sam-
mála um að Theodoricus hafi ekki haft neinar ritaðar hcimildir að verki
sínu og þá ekki heldur íslendingabók.13 En hvernig er þá skyldleikanum
8. Almennt um Theodoricus og verk hans sjá t.d. Ellehoj 1965, bls. 175 o. áfr.
9. Mon. Hist. Norv., bls. 3.
10. ísland í erlendum miðaldaheimildum. Saga 1958, bls. 485. Aðrar þýðingar úr latínu
hér á eftir hefur K.E. gert.
11. E. Fjeld Halvorsen 1958, bls. 142 o. áfr.
12. Mon. Hist. Norv., bls. 8.
13. Sbr. t.d. Bjarni Aðalbjarnarson 1937, bls. 5; S. Ellehoj 1965, bls. 177.