Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1988, Blaðsíða 41

INNGANGUR
45
hefur staðið straum af öllum kostnaði, enda hafa rannsóknirnar verið
gerðar á þess vegum. Hefur Þór Magnússon þjóðminjavörður sýnt
þeim mikinn áhuga. Halldór J. Jónsson, Valgeir G. Vilhjálmsson, Ingi-
mar Sveinsson, Árni Hjartarson, Heimir Gíslason og Kristinn Skarp-
héðinsson hafa veitt mér drengilega aðstoð við rannsóknirnar og séra
Trausti Pétursson og kona hans María hafa reynst mér miklir haukar í
horni á marga lund. Síðast en ekki síst vil ég þakka systkinunum í Pap-
ey, Gústaf Gíslasyni og Sigríði Gísladóttur fyrir að hafa tekið mig og
förunauta mína upp á arma sína og veitt okkur ágætan beina og húsa-
skjól og enga fyrirhöfn sparað til þess að auðvelda starf okkar og gera
okkur dvöl í Papey sem ánægjulegasta. Án þeirra góðu hjálpar hefði
orðið torsótt að koma þessum rannsóknum í verk. Papey er síður en
svo í þjóðbraut.
Greinargerð um rannsóknirnar í Papey eru kjarni þessa ritverks og á
að standa fyrir sínu eins og hver önnur skýrsla um fornleifarannsóknir,
hvað sem öllu öðru líður. Það hefði því verið hægt að birta þann kafla
út af fyrir sig án sambands við annað. En fyrir mér hefur vakað að
freista þess að komast nær hinu sanna um tilvist papa hér á landi en áður
hefur tekist, og því er þessi skýrsla felld sem kafli inn í greinargerð um
allar hliðar þessa rannsóknarefnis. En þó að þær athuganir verði taldar
lítilsvirði eða jafnvel dæmdar dauðar og ómerkar fyrr eða síðar, á þetta
verk að halda gildi sínu sem frumheimild um fornleifar í Papey. Það er
huggun bæði fyrir höfund og lesanda.
Ég set mér ekki það mark að tíunda allt sem sagnfræðingar, bók-
menntafræðingar og allir aðrir fræðingar og ekki-fræðingar hafa skrifað
saman um papa á íslandi. Slíkt væri óðs manns æði, því að mikið af því
er gagnslaust og verra en það. Undantekningar eru vitanlega til, enda
verður tekið tillit til alls þess, sem fram hefur verið fært og gagn er að.
En öðru verður sleppt umyrðalaust. Gott dæmi um ýkjur fræðimanna
í þessu sambandi skal þó nefnt, af því að það er alveg nýtt af nálinni.
Það birtist í bók Samuel Eliot Morison, The European Discovery of
America, sem út kom í New York 1971. Það er sárt að þurfa að taka
þetta dæmi, því að Morison er góður sagnfræðingur og tekur yfirleitt
skynsamlegum tökum á efni sínu og er síður en svo barnalega auðtrúa,
enda segir hann að Jón Helgason í Kaupmannahöfn hafi sagt við sig að
skilnaði þeirra: „Munið það, Morison, að íslendingar eru mestu lygarar
sögunnar - að írum einum undanskildum.“ Þetta hefur Morison þótt
skemmtilega sagt af Jóni Helgasyni, en engu að síður fjallar hann um
papa á íslandi eins og nú skal greina: