Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1988, Blaðsíða 115
TÓFT UNDIR HELLISBJARGI
119
það hafi verið byggt í rennandi blautri mýri, og rétt fyrir ofan tóftina
var allt að því kviksyndi. Að grafa í þessa tóft var eins og að berjast um
í svarðargröf af heldur verra tagi. Reyndist óhjákvæmilegt að leitast við
að veita vatnsaganum útrás gegnum lægsta horn uppgraftarins eins og
hann var 1971. Það kom að talsverðu gagni, en þó hrísluðust smálækir
eftir gólfi eða botni, sem óðst svo upp jafnharðan meira en góðu hófi
gegndi. Eftir á má sjá, að líklega hefði verið réttast að byrja uppgröftinn
á því að grafa djúpan skurð kringum allt minjasvæðið, gefa því síðan
góðan tíma til að þorna og sæta svo lagi að gera uppgröftinn, þegar vel
viðraði, ef til vill árið eftir.
Greinilegt er, að þessi bleyta í mýrinni fer mjög eftir úrkomu hverju
sinni. Hún verður rennandi eins og svampur upp úr vatni, þegar rign-
ingatíð er, en þornar býsna fljótt þegar þurrkar ganga, sem reyndar er
óvenjulegra í Papey. Þar er vætusamt, og er til dæmis erfitt að þurrka
þar hey svo að vel sé. En eins og mýrin er núna er bágt að hugsa sér,
að nokkur maður mundi reisa þar hús. Kann því að vera, að hún hafi
verið þurrari fyrir mörgum öldum, þegar húsið undir Hellisbjargi var
og hét. Nú er þar mómyndun í fullum gangi og uppgraftarmenn höfðu
sterka mólykt í nösum allan tímann sem rannsóknin stóð yfir.
Mýranauði
Hér er rétt að geta um hina geysimiklu rauðanryndun í Papey, sem
meðal annars kom skýrt í ljós í tóftunum undir Hellisbjargi. Víða í
eynni sjást rauðir lækjarfarvegir og rauðlitaðir steinar, sem mýrarvatn
hefur leikið um. Mætti vel komast þannig að orði, að járnlá sé þar víð-
ast hvar í mýrum. í Hellisbjargsrústinni hefur víða orðið ótrúlega mikil
járnútfelling, svo að jafnvel stóreflis rauðahrúgur hafa myndast, einkan-
lega inn á milli steinanna úr hrundum veggjum. Steinar voru þar víða
nrjög rauðir, sérstaklega þó hinir efri, en þegar lengra kom niður, voru
steinar með eðlilegum gráum lit og þar virðist því rauðamyndun lítil
sem engin.
Jarðlagaskipan
Lítill vandi var að greina þegar í upphafi hvar gólfið var og þá um
leið jarðlagaskipan upp þaðan. Jarðvegsþykkt frá gólfi var yfirleitt um
60 sm, en minni uppi á veggjunum eins og vænta mátti (sjá þverskurð
á 29. mynd). Frá gólfi og upp eftir var fyrst 15-20 sm þykkt lag af mýr-
arjarðvegi, mómyndun. Þá kom hið alþekkta ljósa gjóskulag, Ö 1362,
2-2,5 sm að þykkt, nrjög skýrt og augljóst hvernig það lá upp yfir