Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1988, Síða 77

MINJAR UM FRUMKRISTNI Á ÍRLANDI OG SKOSKU EYJUNUM
81
6 sm upp í a.m.k. 45—50 sm á hæð, bera þær allar eftirfarandi sameigin-
leg einkenni. Þetta cru handbjöllur, og hafa því hald. Þær eru gerðar úr
járni, en bronshúðaðar. Járnið er hamrað, og platan fest saman með
hnoðnöglum. Þær eru ferstrendar að lögun og mjókka upp í haldið;
hliðarnar, sem eru kúptar, eru breiðari en endarnir, sem eru svo til
flatir. Ein þekktasta bjalla þessarar gerðar er bjalla heilags Patreks,5 sem
nú er varðveitt í Þjóðminjasafninu í Dyflinni.
Utlit og skipulag klaustra og kirkna frumkristninnar á írlandi er allvel
þckkt, bæði af sjáanlegum rústum, fornleifarannsóknum og rituðunt
heimildum.6 Klausturbyggðin, sem samanstóð af fjölda einstakra kofa
eða húsa, var yfirleitt umlukin steinhlöðnum, hringlaga vegg. Þar voru
ein eða fleiri kirkjur, borðsalur, eldhús, skóli, gestahús og svo kofar
munkanna sjálfra. Upphaflega ntunu öll þessi hús liafa verið gerð úr
timbri eða tágafléttum, og hefur því lítið varðveist af þeim. Á eyjunum
undan suður- og vesturströndinni, þar sem slíkt byggingarefni var ekki
til staðar, var byggt úr grjóti, og hafa leifar klaustra og einsetumanna-
bústaða varðveist þar.
Best varðveitt er klaustrið á eynni Skellig Michael, sem líkist reyndar
meira stóru, snarbröttu skeri (3. mynd), undan ströndum héraðsins
Kerry á Suðvestur-írlandi.7 Klaustrið, sem telur sex kofa og tvær
kirkjur, er byggt utan í Qallsbrúnina. Kofarnir, sem að innan hafa fer-
hyrndan grunnflöt, eru frá 2,8 upp í 4,7 m í þvermál, og þakhæðin er
mest rúmlega 5 m. Að utan eru þeir hring- og býkúpulaga, og eru
veggirnir grjóthlaðnir í hring, innar og innar, upp í þaktopp, og mynd-
ast þannig hvelfing. Báðar kirkjurnar eru ferhyrndar að grunnfleti. Sú
stærri, sem er nær kofunum, er að innanmáli 3,5x2,3 nt; sú minni,
sem stendur rétt norðan við kofaþyrpinguna, er 2,45x1,85 m að innan-
máli. Þær eru grjóthlaðnar þannig, að veggir og þak hvelfast samfellt
alla leið upp í mæni (borghlaðnar), en sá byggingarstíll einkennir
kirkjur frumkristninnar á írlandi.
Þar sem engin fornleifarannsókn hefur farið fram á eynni, er ekki
vitað, hvort allar byggingarnar eru samtíða, eða hver þróunin hefur
verið á þessum stað.
Eins og fyrr segir er talið, að skosku eyjarnar hafi kristnast frá kelt-
nesku kirkjunni í vestri. Á þessum eyjum er vitað um fjölda rústa-
svæða, sem á einn eða annan liátt mætti e.t.v. tengja frumkristninni,
5. Treasures of Ireland. Irish Art 3000 B.C - 1500 A.D. Nr. 79a, bls. 67.
6. Nýjasta yfirlit um þetta efni er að finna í A. Hanrlyn 1985.
7. Uppgröftur hefur ekki farið fram á þessum stað, en minjarnar voru skráðar af L. de
Paor árið 1955.