Ársrit Hins íslenska fræðafjelags í Kaupmannahöfn - 01.01.1923, Page 178

»78
Um hinn íslenska Faust
fram um þann hól ef værim við (4565), eg . . . gat, af móði að grískan
fram þjer mæltið sorgarleik1) (522—3), í ykkar skaut eg óskir ljeti íalla,
mál þótt tæki að vandast (847—5), þjer fellur visku brjóstið blíða því
betur, fram sem stundir líða (1892—3), þá leið að hitta, eigandinn sem fór
(1151), eg þekki mann, að vör sem bikar brá (1579), o. s. frv.
Spurnarsetningar hafa sem kunnugt er í íslensku bundna orðaröð
(i. spurnarorð ef nokkuð er, 2. sögn, 3. frumlag). í þýðingunni eru
menn látnir spyrja á þessa leið: Hví aðsókn fólksins hýrgar yðar geð ?
(122), Pú heimtar. illur andi, hvað? (1730), Hví hugur glúpnar þinn
(2719), Hvað eg í honum finn? (2785), Raddir uppi í hlíðum hærri heyr-
ir fjarri þtí og nærri? (3952—3), Og hvern þtí leysir, vinur, skilur þtí?
(4505).
fýðingin slítur einatt sundur orð, sem eðlileg orðskipnn og hugsun
heimtar að standi saman; t. d. eru eignarföll, lýsingarorð og því um iíkt
þráfaldlega fleyguð frá þeim nafnorðum, sem þau eiga við. Dæmi eru:
þá hve skal ráða gátu, grein þtí mjer (1337), tír mörgum fer eg stað
(3087), þann ferlegt er við hroll að glíma (3094), slík mætti varðmenn
óp tír svefni reisa (4426), á þriggja ára þungt mun tíð mjer þessi lönd
að nema víð (2005 — 6), það Valborgar mjer seg á messu (2590), í fríð-
leiks drambs var htín leikin list (3557), það votta eigum við með sanni,
í vígðri mold af hennar eiginmanni í Padua látið duftið hvíli hljótt (3033
—5), sjá hamast mennina gegn því óða, sem ei þeim skilst (1205—6). í
þessu síðasta dæmi liggur næst að taka saman »því óða« og skilja =
hinu óða. Enn gleggri vottur um hirðuleysi þýðandans gagnvart skilningi
lesandanna er þó setningin: best er að hlusta jafnan að eins einn á mann
(1988). Þetta verður ekki skilið öðruvísi en svo, að best sje að áheyr-
andinn sje ekki nema einn
í*að er satt, að orðaröð íslenskra kvæða hefur löngum verið mjög
ábótavant, og að skáldin hafa sint flestu öðru meira en henni. Kn þetta
ætti þeim mun síður að þykja eftirbreytnisvert ntí á tímum, sem framfar-
irnar í þessu efni eru sýnar í íslenskri ljóðagerð síðustu ára. Skökk orða-
röð tefur og hindrar skilninginn og rýrir ánægju lesandans í hvaða ljóðum
sem er. En hjer roá síst af öllu gleyma að um leikrit er að ræða, og
hendur skáldsins þess vegna að bundnari, því að hvað sem öðrum skáld-
nm líður, má leikskáld ekki láta persónur sínar tala þannig, að þær lítils-
virði í sífellu frumreglur í orðskipun tungunnar. Menn geri sjer í hugar-
lund, hvar frægð Fausts væri komið, ef höfundur hans hefði í rímþröng látið
eftir sjer óteljandi sinnum að skipa orðunum, eins og sýnt hefur verið fram á
að gert er í þýðingunni, segja t. d. dieses wie man erraten soll Rátsel,
sage mir; das Walpurgis mir sage in Nacht, eða das eine meine Nach-
barin ist Mádchen (sbr. stí önnur granni minn er mær 838).
!) Hver sem heyrir þessa setningu mun taka saman »gat af móði, að . .«