Réttur - 01.01.1955, Side 75

RÉTTUR
75
bændastétt, þar sem bóndinn hefir ásamt fjölskyldu sinni nægi-
legt starf við bú sitt án þess að vera háður aðkeyptum vinnu-
krafti sem nokkru nemi. Sú stétt gæti orðið allfjölmenn, og þyrfti
að fjölga í hlutfalli við eðlilega fólksfjölgun í landinu. Hins vegar
þarf skipulag framleiðslunnar og aðstaða öll að vera það full-
komin, að bæði vinnuafl og vélar nýtist sem allra bezt, og skapi
sem mest framleiðsluafköst. Um það þarf engum blöðum að
fletta, að þessi þróun yrði þjóðinni heppilegri en hin fyrrnefnda.
Til sönnunar því höfum við næg dæmi, bæði úr okkar eigin sögu
og annarra þjóða.
Hins vegar er það ákveðin sannfæring þess er þetta ritar, að
stærri búseiningar reknar á félagslegum grundvelli séu heppilegri
bæði fyrir einstaklingana og heildina. Því með þeim mundi fjár-
festing öll bæði í byggingum og vélum og bústofn notast betur,
og skapa meiri framleiðslu, og þannig borga vinnuaflið betur.
Og illa er þá aftur farið þeirri samhjálparviðleitni og félagsanda,
er löngum hefur einkennt íslenzka bændastétt, ef ekki getur vaxið
upp slíkur félagsskapur t. d. þar sem bræður eða systkyni taka
við búi foreldra sinna og stofna til íleiri heimila í stað eins áður.
Enda eru þess dæmi allmörg til.
Víkjum þá aftur að stærð túnanna og athugum hvaða verkefni
er óunnið til að ná ákveðnu lágmarki í því efni. Rétt er þó að taka
það fram, að nokkuð er það undir staðháttum komið og tegund
búgreinar, hve mikið ræktað land þarf til þess að efnahagslega
sjálfstæður bjargálnabúskapur verði rekinn, mið'að við þá bústærð
sem fjölskylda þarf og getur unnið fyrir. Þar sem t.d. á að stunda
sauðfjárrækt við góð skilyrði til beitar og afréttarlands getur 10 ha.
tún í góðri rækt verið jafn mikils virði og 15 ha tún þai sem
beitarskilyrðin eru annaðhvort miklu lakari, eða stunduð er
önnur framleiðsla s.s. mjólkurframleiðsla, sem krefst hlutfallslega
meira af ræktuðu landi. Hins vegar má fyllilega búast við að
eftir því sem landbúnaðurinn þróast meira, þá hverfi þessi munur
milli framleiðslugreinanna, því kröfurnar um notkun ræktaðs
lands til beitar fara tvímælalaust vaxandi. En svo kemur það
einnig til greina að til eru nokkrar jarðir, sem hafa góð engjalönd
áveitur eða flæðiengi, og þá er auðvitað sjálfsagt að nytja þau,
og verður þörfin fyrir stór tún þá að sama skapi minni, þar
sem svo hagar til.
í lögum um Landnám nýbyggðir og endurbyggingar í sveitum