Andvari - 01.01.2003, Page 74

72
SIGURÐUR PÉTURSSON
ANDVARI
því ráðið meirihluta miðstjórnarinnar. Helsta hlutverk hennar var að
samþykkja framboð á vegum bandalagsins. Hannibal var formaður
Alþýðubandalagsins og Einar Olgeirsson varaformaður. Einar var jafn-
framt formaður Sósíalistaflokksins. Miðstjómin kom sjaldan saman og
raunveruleg völd í Alþýðubandalaginu voru lengst af í höndum þing-
flokksins.107 Þar höfðu sósíalistar tögl og hagldir. Formaður þing-
flokksins var Einar Olgeirsson.
Umræðan um framtíð Alþýðubandalagsins stóð í heilan áratug. I
upphafi virðist sem sú skoðun hafi verið ráðandi bæði innan Málfunda-
félagsins og hluta Sósíalistaflokksins að Alþýðubandalagið yrði gert
að eiginlegum stjómmálaflokki með aðild jafnaðarmanna úr Alþýðu-
flokki, Þjóðvarnarflokki og jafnvel Framsóknarflokki auk sósíalista.
Sósíalistaflokkurinn gerði samþykkt í þá átt í desember 1956.108
Kommúnistar innan Sósíalistaflokksins með Brynjólf Bjarnason
fremstan vildu halda í Sósíalistaflokkinn sem baráttutæki hugsjóna
sinna og vörn fyrir hin svokölluðu sósíalísku lönd. Taldi Brynjólfur að
margir sósíalistar hefðu dignað í kjölfar leyniræðu Khrútsjofs og inn-
rásarinnar í Ungverjaland 1956 og viljað þvo af sér kommúnistastimp-
ilinn með því að leggja Sósíalistaflokkinn niður. Fljótlega virðist sem
bæði hannibalistar og meirihluti sósíalista missi áhugann á málinu.
Hannibal og stuðningsmenn hans hafa trúlega óttast að missa undir-
tökin í flokknum í hendur sósíalista á meðan ekki tókst að fá Alþýðu-
flokkinn eða Þjóðvamarflokkinn inn í bandalagið. Af þessu leiddi að
Sósíalistaflokkurinn starfaði áfram og átti náin samskipti við ráðandi
öfl bæði í Sovétríkjunum og Austur-Þýskalandi allt fram til 1968.109
Innan Alþýðubandalagsins var togstreita á milli félaga í Sósíalista-
flokknum og þeirra sem stóðu utan hans. Og til að fullkomna myndina
var ekki síður togstreita meðal sósíalista um stefnu eigin flokks og
afstöðuna gagnvart Alþýðubandalaginu.
Árið 1959 var kjördæmaskipuninni breytt og haldnar tvennar
alþingiskosningar til að koma breytingunni á. I þessum kosningum
missti Alþýðubandalagið nokkurt fylgi, Framsóknarflokkurinn vann á,
en Alþýðuflokkurinn hélt sínu. Fylgi Alþýðubandalagsins var 15,3% í
fyrri kosningunum sem var minna en Sósíalistaflokkurinn einn hafði
lengst af fengið og slétt 16% í þeim síðari. Finnbogi Rútur hvarf nú af
þingi, þar sem hann var orðinn bankastjóri í Utvegsbankanum. Hanni-
bal breytti líka til, um haustið færði hann sig úr Reykjavík og settist í
efsta sæti Alþýðubandalagsins í hinu nýja Vestfjarðakjördæmi. Hlaut