Andvari - 01.01.2003, Page 148

146
YELENA YERSHOVA
ANDVARI
TILVÍSANIR
1 Kveikja að þessari ritgerð var verkefni „Heimur og hlutverk þulna“ sem ég vann sumarið
2000 á vegum Nýsköpunarsjóðs námsmanna. Eg þakka honum fjárhagslegan stuðning, en
Davíð Erlingssyni, Guðna Elíssyni, Robert Cook og Ármanni Jakobssyni þarfar athuga-
semdir.
2 Sbr. t. d. ljóð Einars Benediktssonar (undir dulnefninu Ármann) „Til Huldu“ á forsíðu Ing-
ólfs frá 3. apríl 1904 og „Huldupistil" eftir Þorstein Erlingsson í Þjóðviljanum frá 15. júní
1905.
3Theodóra [sic] Thoroddsen. Hulda: „Fyrir miðja morgunsól“. Ellefu ævintýri. Þjóðviljinn,
1. júní 1938. (Leturbr. mín - YY.) - Nafn Theodoru Thoroddsen er á reiki. Greinar hennar í
Þjóðviljanum og Skírni eru t. d. undirritaðar af Theodóru Thoroddsen (þannig er hún líka
skráð í tölvuskrám Þjóðarbókhlöðu); hins vegar skrifaði hún nafn sitt „Theodora“ skv. vit-
neskju Sigurðar Nordals, Helgu Kress og annan'a kunnugra manna, og mun ég fylgja þeim
rithætti.
4Þorsteinn Erlingsson. Huldupistill. Þjóðviljinn, 15.06.1905. (Leturbr. mín - YY.)
5Bók Theodoru frá 1916 hefur að geyma fleiri ljóð í sama anda og heitir einnig Þulur.
6Theodóra [sic] Thoroddsen. Þulur. Skírnir, 1914. Bls. 417. (Leturbr. mín - YY.)
I íslensk bókmenntasaga. Bd. III. Ritstj. Halldór Guðmundsson. Rvk, 1992-1996. Bls. 892.
8Reyndar er eitthvað í ætt við þulur að finna í fornírskum kveðskap, en það er allt annar
bragur og svipur á þeim kvæðum.
9Sigurður Nordal. Þula. Iðunn, 1923-24. Bls. 241-244.
10Guðrún Jóhannsdóttir. Tíu þulur. Rvk, 1943; Guðrún Jóhannsdóttir. Hitt og þetta: Ijóð,
sögur og þulur til lestursfyrir börn. Rvk, 1945 (m. a. ljóðin „Bamaþula", „Þulan um hana
Svövu litlu“ og „Vögguþula“, bls. 15-17, 33-35, 47^49).
II Jón Samsonarson. Þula. Hugtök og heiti í bókmenntafrœði. Ritstj. Jakob Benediktsson. Rvk,
1983. Bls. 312. (Leturbr. mín - YY.)
l2Ögmundur Helgason. Þulur. íslensk þjóðmenning. Bd. VI: Munnmenntir og bókmenntir.
Ritstj. Frosti F. Jóhannsson. Rvk, 1989. Bls. 409. (Theodora virðist þó nota orðið „þululjóð"
um allan þulukveðskap, sbr. grein hennar í Skírni, bls. 415).
13 Sveinn Skorri Höskuldsson. Draumsins líkn: hugleiðing um skáldið Wennerbóm og Kala-
staða-Gunnu. Tímarit Háskóla íslands, 1993. S. 47-55. (Vitnað í s. 47.)
l4Ármann Jakobsson. Tilv. rit, bls. 109-127; einkum 112-113 og 122-125.
l5Ármann Jakobsson. Tilv. rit, bls. 122.
16Sœmundar-Edda: Eddukvœði. Útg. Finnur Jónsson. Rvk, 1905. Bls. 4-5, 84.
l7Halvorsen, E.F. Þulur. Kulturhistorisk Leksikon for Nordisk Middelalder. Bd. 20. Kpben-
havn, 1982. Bls. 403-^104; Den norsk-islandske skjaldedigtning. Bd. B I. Bls. 657-658.
l8Halvorsen, E.F. Tilv. rit, bls. 403.
l9Jón Samsonarson. Tilv. rit, bls. 311-312; Ögmundur Helgason. Tilv. rit, bls. 402. Nú um
aldamótin er enn að finna gamalt fólk sem man þulur (eða kannast a. m. k. við þær), en Jón
Samsonarson segir að skörp skil hafi orðið um aldamót 19. og 20. aldar: þeir sem fæddust
fyrir aldamótin kunnu miklu fleiri þulur og mun nákvæmar en þeir sem fæddust nokkrum
árum síðar (Jón Samsonarson, í samtali við höfund þessarar ritgerðar).
20Jón Samsonarson. Tilv. rit, bls. 310.
21 Auk þess sést óslitið samhengi fomra þulna og þulna síðari alda, sem er m. a. fólgið í romsu-
kenndri byggingu þulna, óljóst í þessari skilgreiningu. Rúm leyfir þó ekki að ræða það nánar
í þessari ritgerð.
22Ögmundur Helgason. Tilv. rit, bls. 401.
23 Eðlileg kviðlingslengd í íslenskum kveðskap er fjögur vísuorð; en oft fer þannig að tveimur