Andvari - 01.01.2003, Side 152

150
YELENA YERSHOVA
ANDVARI
68 Val á tilvitnuninni, „Ekki heiti ég Eiríkur // þó ég sé það kallaður...", tengist líka róman-
tískri andstæðu grímu og raunverulegs andlits (eða sálarinnar með öllum sorgum hennar); á
sama benda lokaorð þululjóðsins: „Heitur er harmur minn // en hlæja verð ég þó“.
69ÍGSVÞ. Bd. IV. Bls. 231. (Leturbr. útg.)
7llHulda. Ljóð og laust mál. Bls. 109.
71 Engar sannanir eru á því, en mig grunar að ljóðmælandinn sé Helga dóttir Bárðar Snæfells-
áss: kviðlingurinn er í sama anda og vísur sem hún kveður í sögunni.
72Dæmi um það er „Barnaþula“ (Hulda. Ljóð og laust mál. Bls. 183-185); sbr. ÍGSVÞ. Bd.
IV. Bls. 227.
73 í „Vori“ (Hulda. Ljóð og laust mál. Bls. 147-148) er vísun í ævintýrið „Sagan af Vilfríði Völu-
fegri“ (sbr. t. d. Islenzkar þjóðsögur og œvintýri. Bd. II. Bls. 383), en „Ló, ló mín Lappa!“
(Hulda. Ljóð og laust mál. Bls. 189) er kviðlingur úr álfasögu (Islenzkar þjóðsögur og ævin-
týri. Bd. I. Bls. 38).
74 T. d. „Kóngsböm“ (Hulda. Ljóð og laust mál. Bls. 178-179).
75Þótt Guðrún Bjartmarsdóttir og Ragnhildur Richter segi: „má ekki á milli sjá hvað er nýtt
og hvað gamalt.“ (Tilv. rit. Bls. 38.)
76Ármann Jakobsson. Tilv. rit. Bls. 123. Sbr. líka: Sveinn Skorri Höskuldsson. Tilv. rit.
77 Hér er um að ræða nokkurs konar formúlur, sem eru þó frábrugðnar formúlum í klassískum
skilningi að því leyti að þær eru ekki notaðar sem tæki til að segja sögu og eru því minna
þróaðar og afmarkaðar.
78 Vísuorðin „Tröll tóku frá mér // huppinn þann hinn feita“ (úr þuluheild sem byrjar á orð-
unum „Leit ég upp til himna” í útgáfu Olafs Davíðssonar) er t. a. m. að finna, í mismunandi
afbrigðum, í fjölmörgum öðrum þuluheildum, t. d.: „Sat ég undir fiskihlaða” („þar kom að
mér tröllskessa, // stal frá mér feitum hupp og vænum“), „Karl og kerling riðu á alþing”
(„Þeim var gefið/boðið brunnið bein [...] Tíkin tók það af þeim“), „Móðir mín gaf mér roð-
bita” („Kötturinn tók hann [roðbitann] frá mér“), sjá: ÍGSVÞ. Bd. IV. Bls. 182, 229, 215.
Síðan bætast við fjarlægari tengsl.
79Þorsteinn Erlingsson. Tilv. rit.
S0Theodóra Thoroddsen. Þulur. Skírnir, 1914. Bls. 417. (Leturbr. höf.)
81 Þessar niðurstöður eru einkum fengnar með semíótískum aðferðum. Muna ber að þær gilda
eingöngu um „ekta“ síðmiðaldaþulur, en skáldkonumar töldu eflaust til þulna fleirl verk -
oft með öðrum anda.
i2ÍGSVÞ. Bd. III. Bls. 384, 386. (Leturbr. útg.)
83Lúthi, Max. The European folktale: form and nature. Transl. John D. Niles. Philadelphia,
1982. Bls. 26-28.
84Mestallt skraut og framandi hlutir sem í honum er að finna (t. d. harpa, lundur, fley, gulls-
kór - sbr. ÍGSVÞ. Bd. III. Bls. 396-397; bd. IV. Bls. 197) berst þangað úr öðrum bók-
menntagreinum: sagnadönsum, rímum og ekki síst ævintýrum.
85Ragnhildur Richter. „Ljóðafugl lítinn jeg geymi - hann langar að fljúga“. Athugun á stöðu
skáldkonu gagnvart bókmenntahefð. Tímarit Máls og menningar, 1985 (46. árg„ 3. h.). Bls.
314.
86Theodora Thoroddsen. Ritsafn. Ritstj. Sigurður Nordal. Rvk, 1960. Bls. 45, 47. Nefna má
fleiri dæmi.
87 Ólíkt heimi þulna síðari alda, en við sköpun hans var hefðin að verki fremur en einstak-
lingar, eins og þjóðkvæðum er eiginlegt. Öþarft er einnig að taka fram að hver rithöfundur
skapar sinn heim: heimur þululjóða Huldu er t. d. ekki í öllu líkur heimi þululjóða Theo-
doru.
88 Vésteinn Ólason. Inngangur. í: Sagnadansar. Vésteinn Ólason bjó til prentunar. Rvk, 1979.
Bls. 69.