Andvari - 01.01.1882, Page 64

60
Um
bylgjunni, er fór 1854 milli Simoda og Californíu, fundu
menn meðaldýpt Kyrrahafsins á milli Japans og Cali-
forníu og reiknuðu að hún væri 2365 faðmar.
Jarðskjálftar geta opt náð yfir geysimikið svæði;
það er mælt að jarðskj álftinn* í Lissabon 1. nóvember
1755 hafi hrist 700,000 ferhyrningsmílur eða ‘/ís af
öllu yfirborði jarðarinnar, Jarðskjálftinn við Rín 29.
júli 1846 tók yfir 2200 ferhyrnings mílur og jarðskjálftinn
á Mið-pýzkalandi 6. marz 1872 yfir 3100 □ mílur.
Hraði jarðskjálftahreyfinganna á landi er ýmislegur eptir
jarðlögunum. Jarðskjálftinn í Lissabon fór 1750 fet á
sekúndu, jardskjálftinn við Rín 1846 1498 fet, jarð-
skjálftinn á Mið-fýzkalandi 1872 2364 fet og jarð-
skjálftinn i Norðurameríku 1843 fór vestur á við með
1928 feta hraða á sekúndu, en austur með 2893 feta
hraða, og kom það af mismunandi byggingu jarðlaganna.
Hvað jarðskjálftarnir standa lengi yfir er mjög mismun-
andi. Sterkir jarðskjálftar gera ótrúlegan skaða á fáum
augnablikum. Caracas hrundi 1812 til grunna á 30
sekúndum. Oppido í Calabríu eyddist 1783 á 2 mínútum
og Lissabon hrundi gjörsamlega á 5 mínútum. 16.
ágúst 1868 týndust í Equador í Suðurameríku 40 þús-
undir manna á 15 mínútum. Eptir sterka jarðskjálfta-
kippi er það mjög algengt, að jörðin þar í nánd hristist
af litlum landskjálftahreyfingum í nokkra mánuði áður
en allt kemst í samt lag aptur. Bærinn Cumana eyddist
snögglega 1766, og í 14 mánuði á eptir var jörðin aldrei
fullkomlega kyrr. Menn vita um 4620 jarðskjálfta á
árunum 1850—1857 og af því má sjá hve tíðir þeir eru.
Af þessum jarðskjálftum komu 509 á Suðurítalíu og
Sikiley, í Miðítalíu 196, á Spáni 77, í Frakklandi 105
og í Alpafjöllunum í Savoyen og Piemont 1 (105. Á
árunum 1800—1845 komu 559 landskjálftar í Rínar-
dalnum. Hvergi eru landskjálftar þó eins tíðir eins og
í Suðurameríku og svo má að orði kveða, að ávallt sé