Uppeldi og menntun - 01.01.1997, Qupperneq 41

DÓRA S. BJARNASON
(Hjördís B. Gunnarsdóttir 1994, Jónína Konráðsdóttir 1994 og 1997). Fá fötluð börn
voru vistuð í almenna dagvistarkerfinu fyrir 1985, en síðan hefur þeim fjölgað og
mörg mikið fötluð forskólabörn sækja nú leikskólann í hverfinu sínu.7 Síðast en
ekki síst hefur Sálfræði- og sérkennsludeild Dagvistar (Sos) vaxið fiskur um hrygg á
tímabilinu.8 Fjallað verður ítarlegar um þær breytingar á öðrum vettvangi en hér er
látið nægja að benda á að árið 1986 hafði Sos lítið fé og mannafla, en verkefnin
hrúguðust upp. Við þetta bættist að verkaskipting milli Greiningarstöðvar ríkisins,
sem var í mótun, og Sos var óljós og umdeild. Þetta ár var Sos fáliðuð og innan
hennar voru ólíkar faglegar áherslur. Allt þetta breyttist á áratugnum og 1996
byggðist deildin á samvinnu fagmanna á ýmsum sviðum sálfræði og sérkennslu.
Breytingar hafa ekki aðeins orðið í umhverfi leikskólanna, heldur einnig í heimi
uppeldis- og kennslufræða þennan áratug (sjá Dóru S. Bjarnason 1998). Að öllu
þessu samanlögðu, var forvitnilegt að athuga hvort viðhorf starfsfólks Dagvistar og
hugmyndir þess um sameiginlegt uppeldi fatlaðra og ófatlaðra barna hefðu breyst á
umræddu tímabili.
KYNNING Á RANNSÓKN
Spurningakönnun var lögð fyrir allt starfsfólk Dagvistar barna í Reykjavík sem
vann við uppeldisstörf í nóvember 1986. Hún var síðan endurtekin í febrúar og
mars 1996. Viðfangsefni könnunarinnar flokkaðist í þrennt:
1. Viðhorf starfsfólks til sameiginlegs uppeldis fatlaðra og ófatlaðra barna á
leikskólum og hugmyndir þess um vinnubrögð þar að lútandi.
2. Mannafli Dagvistar barna (menntun, starfsreynsla, vinnutími og fleira).
3. Starfsgleði starfsfólks, viðhorf þess til vinnu og skipulags á leikskólun-
um.
Flestar spurningar voru hinar sömu í báðum könnunum, að því undanskildu að
1996 var sleppt nokkrum spurningum úr fyrri könnun sem ekki veittu nægilega
skýr svör og orðalagi var breytt í öðrum spurningum í Ijósi breytinga á lögum um
leikskóla (frá 1991). Þar sem starfsheitin fóstra og forstöðumaður voru notuð í fyrri
könnun voru starfsheitin leikskólakennari og leikskólastjóri notuð í hinni síðari. Þá
var sérstökum spurningum, sem beint var til forstöðumanna í fyrri könnun, sleppt í
hinni síðari.
Hér verður fjallað um svör við sex þeirra spurninga sem varða viðhorf til sam-
eiginlegs uppeldis fatlaðra og ófatlaðra barna og þau borin saman milli kannana.
Þessar sex spurningar er að finna í viðauka hér á eftir.
7 Ekki hafa fundist tölulegar upplýsingar um fjölda fatlaðra barna í dagvistarkerfi borgarinnar fyrir 1987, en það
ár eru 49 alvarlega fötluð börn vistuð þar (á leikskólum og dagheimilum), 35 börn með meiriháttar fötlun og 67
börn með léttvæga fötlun. Þessir flokkar samræmdust reglum menntamálaráðuneytisins sem skilgreindu
greiðslur vegna stuðnings og sérkennslu. Árið 1997 höfðu flokkarnir breyst nokkuð. Þá voru 42 alvarlega
fötluð börn á leikskólum, 26 börn með meiriháttar fötlun og 148 með léttvæga fötlun. í báðum tilvikum voru
þetta börn 0-5 ára.
8
Sjá skýrslur Dagvistar barna í Reykjavík 1985-1996 og fundargerðarbækur frá 1971-1987.
39