Uppeldi og menntun - 01.01.1997, Qupperneq 125

FRIÐRIK A. DIEGO
HUGLEIÐING UM STÆRÐFRÆÐILEGAN
UNDIRBÚNING GRUNNSKÓLAKENNARA*
Við höfum flest mikla reynslu af því að vera í skóla. Á íslandi er nú tíu ára skóla-
skylda, sem innt er af hendi í grunnskólum. Það sem fram fer í skólunum er venju-
lega kallað nám og kennsla. Hvoru um sig sinna sérstaklega til kvaddir aðilar, sem
sé nemendur og kennarar.
Nú er það svo, að nám og kennsla eru allflókin fyrirbæri, sem lúta ekki ná-
kvæmum skilgreiningum líkt og fyrirbæri í stærðfræði. Hér verður látið nægja að
líta á nám og kennslu sem nokkurs konar frumhugtök, líkt og gjarnan er litið á
fyrirbærin punkt og línu sem frumhugtök í rúmfræði. Um samhengi náms og
kennslu, nemenda og kennara, er þó hæpið að gefa sér einfaldar frumforsendur,
eða hvað segja menn um forsendu á borð við: í gegnum hverja tvo nemendur fer
nákvæmlega einn kennari?
Tilgangur náms (og þar með kennslu) er meðal annars það sem stundum nefn-
ist menntun. Hér er enn torrætt hugtak á ferð. Menntun er eitthvað sem einstaklingi
getur hlotnast, ekki endilega sjálfkrafa, en fremur er gert ráð fyrir að einhver eða
eitthvað verði honum til menntunar. Þess er vænst, að menntun fáist með námi,
sem aftur er að einhverju leyti afleiðing kennslu. Skylt menntun er fyrirbærið
uppeldi. Það er ef til vill óljósast þessara orða og vissulega torskilgreint. Sumir
myndu trúlega segja að öll menntun væri uppeldi, en aðrir myndu fremur nota
orðið uppeldi yfir þá „uppöldrun" sem einmitt felst ekki í námi og menntun. Sú
túlkun myndi allvel samræmast því viðhorfi, að nám hljóti að fara fram í tiltekinni
námsgrein, en að uppeldi sé ekki bundið námsgreinum. Víst er afar umdeilt, að hve
miklu leyti skólar eigi að stunda uppeldi í þessum skilningi.
Nú orðið er mikið undir því komið að menntun takist vel. Einkum er til þess
tekið, hve arðbær menntun er, en auk þess - og þetta er að minni hyggju mikil-
vægara - er menntun mannbót, sem veitir ánægju, menntun er göfgandi, eins og
það er göfgandi að horfa á fjöll og hlusta á hafið. Menntun er hagur einstaklings og
heildar. Því skal miklu til kosta að börn fái góða menntun og af þeim sökum leyfist
okkur líka að gera kröfur til kennara.
Óhætt er að telja stærðfræði til elstu og virtustu námsgreina, sem kenndar eru í
grunnskóla. Stærðfræðileg viðfangsefni, væntanlega flest sprottin úr umhverfinu,
hafa leitað á menn árþúsundum saman. Af menningarsögulegum ástæðum er því
fullt tilefni til að kenna stærðfræði í grunnskólum. Vegna notagildis stærðfræðinn-
* Greinin er að stofni til erindi sem haldið var á málþingi íslenska stærðfræðafélagsins 1. apríl 1997.
Uppeldi og menntun - Tímarit Kennaraháskóla íslands 6. árg. 1997
123