Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1951, Síða 57

ÚTGÁFUR FORNRITA Á ÍSLANDI EFTIR 1940
37
Ljósveininga saga með þáiium.
Reykdæla saga og Víga-Skúiu.
Hreiðars þáiir. Björn Sigfússon gaf
út 1940. X. bd. Vesiíirðinga sögur:
Gísla saga Súrssonar. Fósibræðra
saga. Þáíir Þormóðar. Hávarðar
sa3a ísfirðings. Auðunnar þáiir
vestfirzka. Þorvarðar þáiir kráku-
nefs. Björn K. Þórólfsson og GuSni
Jónsson gáfu út. 1943 VI bd. Snorri
Slurluson: Heimskringla. Bjarni
Aðalbjarnarson gaf út. I. bd. 1941.
H. bd. 1945. XXVI—XXVII bd.
Útgáfa Björns Sigfússonar af
Ljósveininga sögu er merkileg fyrir
Þa sök, að með henni reynir hann að
kollvarpa skoðunum eldri fræði-
manna á uppruna sögunnar og skýra
hann á nýjan hátt. En eldri fræði-
^aenn höfðu haldið að Ljósveininga
Saga væri eitthvert bezta dæmi sem
fengizt gæti um það, að munnmæla-
^agnir eða þættir hefðu verið settir
a bók af skrifurum, eða fræðimönn-
sem annars hefðu lítt breytt
Peim í hendi sér. í Ljósveininga
sögu virðast þessir þættir enn mjög
auslega saman tengdir eða ekki,
eri í Reykdæla sögu er mjög oft
vitnað til missagna: „sumir segja . . .
aðrir segja“, og töldu menn, ekki að
astæðulausu, að það benti líka til
^argra lifandi munnmælasagna.
jörn reynir að gera höfunda úr
skrifurunum og er þessi tilraun
rans merkileg, þótt niðurstöður
^ns séu nokkuð flóknar og kannske
e ki alltaf sem sennilegastar.
Um Vesifirðinga sögur er þetta að
Se§ja. Björn K. Þórólfsson hefur
^tað formála fyrir og séð um texta
isla sögu, en Guðni Jónsson hefur
^e ið út hinar sögurnar og þættina
°S skrifað um það allt í formála,
nema grein um handrit, aldur og
höfund Fósibræðrasögu, er Nordal
hefur skrifað sjálfur. Þetta er merk
athugun um aldur handritanna og
afstöðu: Hauksbókar, Flaieyjarbók-
ar, Möðruvallabókar og Konungs-
bókar (Codex Regius). Öll handritin
nema Hauksbók, sem er elzt, hafa
sameiginlega mjög einkennilega
stílkæki: háfleygan skrautstíl og
lærðar klausur, er einkenna Fósi-
bræðrasögu eina allra sagna. Lærðir
menn hafa almennt ætlað, að þetta
væru ungar viðbætur, og að Hauks-
bók varðveitti hinn upprunalega
texta bezt, og þó í nokkuð styttri
gerð. Nordal snýr þessu við: hann
álítur, að klausur Fósibræðra sögu
sé einmitt vottur um háan aldur
sögunnar (frá því um 1200) og að
Flaieyjarbók hafi geymt hinn gamla
texta bezt. Ekki varð honum þó
þetta ljóst fyrr en eftir að texti
Möðruvallabókar hafði verið lagður
til grundvallar útgáfunni. Nordal
hyggur að Fósibræðra saga sé ein
af allra elztu íslendinga sögum.
Höfundurinn hafi verið gáfaður
maður, en sérvitur og með sérstakan
áhuga á guðfræði og líffærafræði.
Hann þekkti rit Ara fróða og bjó
varla langt frá Þingeyrarklaustri,
virðist hafa verið kunnugur bóka-
safninu þar.
Óþarfi er að rekja fleira um út-
gáfu þessa, sem í engu stendur að
baki fyrri bindum íslenzkra Forn-
riia. Geta má þess þó, að B. K. Þór-
ólfsson hyggur Gísla sögu skrifaða
á árunum 1240—1250 og að Guðni
Jónsson telur Hávarðar sögu frá
fyrra hluta 14. aldar.
Þegar Sigurði Nordal sjálfum
sleppir, mun engi hafa verið fær-
ari til að gefa út Heimskringlu en
lærisveinn hans Bjarni Aðalbjarn-