Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1951, Side 108

88
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
tíma, þangað til þær rísa upp aftur,
ef til vill að einhverju leyti breyttar.
Öll einkenni eða sérkenni ganga í
erfðir, andleg jafnt sem líkamleg'.
íslendingar — þessir miklu bók-
mentamenn, voru ekki altaf jafn-
lifandi í skáldskap sínum eða rit-
störfum. Bókmentastörf þ e i r r a
ganga í öldum. Einstakir menn rísa
upp á vissum tímum; þeir kveikja
áhugaeld hjá öðrum til samvinnu og
vekja þjóðina um stundarsakir.
Eina slíka öldu vöktu „Fjölnis-
menn“, og áhrif hennar urðu svo
víðtæk, rætur hennar svo djúpstæð-
ar og turnar hennar svo háir, að
hún umskapaði íslenzkt þjóðlíf, sem
ber þess menjar um aldur og æfi.
Eftir því hvort foreldrar vorir eru
bjartir eða svartir, gæflyndir eða
grályndir, vitrir eða hið gagnstæða,
eftir því er það líklegt að vér líkj-
umst þeim að því leyti: Alt fer í
erfðir, líkamlegt og sálrænt. Á því
byggist sú skynsamlega og sann-
gjarna kenning sumra siðbóta-
manna, að allar hegningar séu af-
numdar, en uppeldis- og menta-
stofnanir komi í stað fangelsanna.
Er það ekki líklegt, samkvæmt
þessu að afkomendur vorir — þriðja
kynslóðin hér í álfu, íslenzk nútíðar
æska, erfi bókmentagáfu forfeðra
sinna og verði ritfært fólk í stórum
stíl og glæsilegum meðal þjóða
Vesturálfunnar á enska tungu? Og
er það ekki jafnlíklegt að afkom-
endur vorir veki upp bókmenta
öldu hér þegar minst varir?
VI.
Hvernig er úiliiið?
„Nú er dagur um alt loft“, sagði
séra Friðrik Bergmann forðum. Að
því er snertir bókmentahiminn
Vestur-íslendinga, finst mér hann
vera fremur bjartur. Og eins og tala
má um öldur á sjó, má einnig tala
um öldur í lofti. Mér finst að nú
þegar hafi brotist fram álitleg bók-
mentaalda meðal ungra íslendinga
hér í álfu: „Hún liggur í loftinu“
eins og orðtækið segir; og ég trúi
því að hún verði öflugri og stærri
þegar tímar líða.
Ungmenna hreyfingin, sem ég
mintist á, hefir fyrir nokkrum árum
stofnað félag, sem hún nefnir „The
Icelandic Canadian Club“ (skamm-
stafað I. C. C.).
Sú hreyfing, sem Fjölnismenn
hófu, reis á þeirri öldu, sem
„Fjölnir“ skapaði. Fjölnismenn töldu
það nauðsynlegt að stofna málgagn:
Þess vegna fæddist „Fjölnir“, og á-
hrif hans eru enn lifandi meðal Is-
lendinga.
Fyrir einum áratug stofnaði þessi
hreyfing hér sérstakt tímarit: „The
Icelandic Canadian“. Það er árs-
fjórðungsrit, myndarlegt og prýði-
lega úr garði gert, með fjölda af
myndum. Að þessu riti stendur hóp-
ur af mentafólki, sem annast um
ritstjórn, fjármál og alt annað end-
urgjaldslaust. Hefir þetta rit flutt
hverja ágætis greinina eftir aðra.
Það hefir áunnið sér virðing og
viðurkenning, og náð ótrúlega mik-
illi útbreiðslu. Ritið sýnir það bezt,
að unga fólkið íslenzka kann að
beita pennanum. Sú alda, sem það
hefir skapað, hækkar vonandi og
stækkar með aldri og æfingu. Hún
hefir þegar bygt brú á milli nútíðar
og framtíðar í baráttunni fyrir ís-
lenzkri menningu hér í álfu.
Hreyfing unga fólksins hefir skilið
það, að alveg eins og fólkinu í heild
sinni og hverjum einstaklingi reið